Ochrona przedemerytalna w 2023 roku

Ochrona przedemerytalna 2023 – Jakie regulacje obejmuje ochrona przedemerytalna? Czy każdy ma prawo do takiej ochrony? Komu przysługuje? Jakie obowiązki ciążą na pracodawcy? Zebraliśmy dla Państwa odpowiedzi na powyższe zagadnienia, a ich rozwinięcie znajdziecie Państwo w tekście poniżej.

1. Kiedy przysługuje i co obejmuje ochrona przedemerytalna?
2. Okres ochrony przedemerytalnej
3. Jak chroniony jest pracownik w wieku przedemerytalnym
4. Zwolnienie grupowe, a ochrona przedemerytalna
5. Czy pracodawca może zwolnić pracownika w okresie ochronnym

Kiedy przysługuje i co obejmuje ochrona przedemerytalna?

Ochrona przedemerytalna to forma zapewnienia zatrudnienia osobie zbliżającej się do wieku emerytalnego, czyli czasu, w którym zgodnie z prawem może przejść na emeryturę.

Przepisy określają, że jest to okres przypadający na 4 lata przed osiągnięciem przez pracownika wieku emerytalnego. W Polsce wiek emerytalny wynosi 60 lat dla kobiet oraz 65 lat dla mężczyzn, zatem ochrona przedemerytalna dla kobiet obowiązuje od 56 roku życia, a dla mężczyzn od 61 roku życia.

W tym czasie zgodnie z zapisami w Kodeksie Pracy (Dz.U. 1974 Nr 24 poz. 141, Art. 39), pracodawca nie ma prawa wypowiedzieć pracownikowi umowy o pracę, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku

Wspomniany powyżej „okres zatrudnienia, umożliwiający uzyskanie prawa do emerytury” zgodnie z ustawą o emeryturach i rentach z 27 października 2022 roku wynosi obecnie 20 lat dla kobiet oraz 25 lat dla mężczyzn. Znaczy to, że emeryturę zagwarantowaną mają tylko te osoby, które posiadają określony staż pracy.

Okres ochrony przedemerytalnej

Do uzyskania prawa do ochrony przedemerytalnej niezbędne jest spełnienie dwóch warunków:

• nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego;
• posiadanie odpowiedniego okresu zatrudnienia;

Jeśli pracownik osiągnie wiek, w którym zaczyna się prawna ochrona przedemerytalna, ale nie spełnia warunków o odpowiednim dla uzyskania emerytury stażu pracy, ochrona ta nie będzie obowiązywała.

W tym miejscu niezbędne będzie wspomnienie o sytuacji, kiedy pracownik, ze względu na wykonywany zawód ma prawo do przejścia na wcześniejszą emeryturę. Jeśli spełnia on pozostałe kryteria ustawowe, aby móc skorzystać z prawa do emerytury, ochrona przedemerytalna również go obowiązuje. W takim przypadku przypada ona na 4 lata przed osiągnięciem obniżonego wieku emerytalnego.

Co ważne ochrona przedemerytalna przysługuje każdej osobie tylko raz, w związku z tym jeśli pracownik z obniżonym wiekiem emerytalnym decyduje się na dalszą pracę, nie korzystając z prawa do wcześniejszej emerytury, w kolejnych latach pracy już takiej ochrony nie otrzyma.

Jak chroniony jest pracownik w wieku przedemerytalnym?

Zgodnie z przywołanym wcześniej wpisem z Kodeksu Pracy (Dz.U. 1974 Nr 24 poz. 141, Art. 39), pracodawca nie ma prawa wypowiedzieć umowy o pracę, pracownikowi objętemu ochroną przedemerytalną, co jest jednoznaczne z zagwarantowaniem zatrudnienia do końca czasu jej trwania. W przypadku umowy o pracę na czas nieokreślony wytyczne te jasno określają sytuację pracownika.

Nie sposób jednak nie wspomnieć, że wypowiedzenie umowy złożone przed rozpoczęciem ochrony przedemerytalnej, a trwające w jej trackie jest zgodne z prawem. Zatem wypowiedzenie umowy pracownikowi, choćby na dzień przed początkiem trwania czteroletniego okresu ochronnego, w rozumieniu prawa jest dopuszczalne.

Warto także przyjrzeć się przypadkom pracowników zatrudnionych w oparciu umowy o pracę na czas określony. Będą oni chronieni przed zwolnieniem tylko w sytuacji, jeśli czas trwania umowy pokrywa się z czasem trwania ochrony przedemerytalnej. Jeśli data zakończenia współpracy wypada w trakcie trwania okresu opieki przedemerytalnej, pracodawca nie ma obowiązku przedłużenia umowy, ponieważ z założenia, umowa o pracę na czas określony przewiduje konkretny okres wykonywania zleconej przez pracodawcę pracy.

Zwolnienie grupowe, a ochrona przedemerytalna

W przypadku przeprowadzenia przez pracodawcę zwolnień grupowych obowiązywać będą zapisy z ustawy (z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, Art. 5.5-6). Ustawa jasno określa, iż pracownik dalej chroniony jest przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy, ale pracodawca może wypowiedzieć dotychczasowe warunki pracy i płacy, składając wypowiedzenie zmieniające. Znaczy to, że zmienić się mogą warunki umowy o pracę, szczególnie te dotyczące wynagrodzenia, rodzaju i czasu wykonywanej pracy czy miejsca jej wykonywania. Co istotne w przypadku wypowiedzenia zmieniającego niedopuszczalna jest zmiana rodzaju umowy, co znaczy że forma zatrudnienia (np. umowa o pracę na czas określony/nieokreślony) nie ulega modyfikacji.

Pracownik może przyjąć wypowiedzenie zmieniające i wyrazić zgodę na nowe warunki umowy lub odmówić ich przyjęcia. W przypadku odmowy, umowa zostanie rozwiązana z upływem okresu wypowiedzenia. Jeśli pracownik zrezygnuje z nowych warunków pracy ze względu na znaczne niedogodności np. znaczna obniżka wynagrodzenia lub znacząca zmiana miejsca pracy. Może zgodnie z Kodeksem Pracy wystąpić o dodatek wyrównawczy lub odprawę.

Czy pracodawca może zwolnić pracownika w okresie ochronnym?

Istnieją przypadki, w których ochrona przedemerytalna nie obowiązuje. Pierwszym z nich będzie sytuacja opisana w Kodeksie Pracy (Dz.U. 1974 Nr 24 poz. 141, Art. 40), w której odstępuje się od ochrony przed wypowiedzeniem umowy o pracę, w przypadku uzyskania przez pracownika prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

Kolejnymi warunkami (również zawartymi w Kodeksie Pracy Dz.U. 1974 Nr 24 poz. 141, Art. 43) dającymi możliwość wypowiedzenia warunków pracy lub płacy pracownikowi, są:

• wprowadzenie nowych zasad wynagradzania dotyczących ogółu pracowników zatrudnionych u danego pracodawcy lub tej ich grupy, do której pracownik należy;
• utrata zdolności do wykonywania dotychczasowej pracy stwierdzoną orzeczeniem lekarskim albo niezawinioną przez pracownika utratę uprawnień koniecznych do jej wykonywania.

Ochrona przedemerytalna nie będzie obowiązywała także w sytuacjach, kiedy:

• pracodawca ogłosi upadłość lub likwidację firmy;
• nastąpi rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia - na skutek winy pracownika, tzw. zwolnienie dyscyplinarne
• nastąpi rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia - ze względu na długotrwałą nieobecność w pracy

Pytania i odpowiedzi:

Czym jest okres ochrony przedemerytalnej? Zgodnie z prawem to okres przypadający na 4 lata przed osiągnięciem przez pracownika wieku emerytalnego. Przysługuje osobom będącym w wieku emerytalnym - 60 lat dla kobiet oraz 65 lat dla mężczyzn, zatem ochrona przedemerytalna dla kobiet obowiązuje od 56 roku życia, a dla mężczyzn od 61 roku życia.

Kiedy przysługuje ochrona przedemerytalna? Do uzyskania prawa do ochrony przedemerytalnej niezbędne jest spełnienie dwóch warunków:

• nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego;
• posiadanie odpowiedniego okresu zatrudnienia;

Co obejmuje ochrona przedemerytalna? Ochrona przedemerytalna jest formą zapewnienia zatrudnienia osobie zbliżającej się do wieku emerytalnego, w którym pracodawca nie ma prawa wypowiedzieć pracownikowi umowy o pracę.

Zwolnienie grupowe, a ochrona przedemerytalna. W sytuacji zwolnień grupowych pracownik jest chroniony przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy, ale pracodawca może wypowiedzieć dotychczasowe warunki pracy, np. wielkość wynagrodzenia, rodzaj i czas wykonywanej pracy, czy miejsce jej wykonywania.

Czy pracodawca może zwolnić pracownika w okresie ochronnym? Pracodawca może zwolnić pracownika w okresie ochronnym, jeśli:

• pracownik uzyska prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy;
• pracodawca ogłosi upadłość lub likwidację firmy;
• nastąpi rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia - na skutek winy pracownika, tzw. zwolnienie dyscyplinarne;
• nastąpi rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia - ze względu na długotrwałą nieobecność w pracy;
• pracownik utraci zdolność lub uprawnienia do wykonywania dotychczasowej pracy

Dariusz Suchorowski

Trener

Od początku pracy zawodowej związany z ubezpieczeniami społecznymi, realizując zadania kolejno jako inspektor i inspektor kontroli ZUS. Następnie zarządzał i nadzorował kontrolę płatników składek na obszarze województwa świętokrzyskiego. Wiedza i doświadczenie nabyte podczas 20 letniej pracy na dotychczasowych stanowiskach, pozwoliło objąć na kolejne 15 lat stanowisko zastępcy dyrektora ds. dochodów Oddziału ZUS w Kielcach. Posiadana wiedza i umiejętność jej przekazywania były podstawą stania się trenerem, szkolącym kadrę inspektorów kontroli ZUS w całej Polsce. Równolegle przez wiele lat prowadził i nadal prowadzi zajęcia w Stowarzyszeniu Księgowych w Polsce.

Dowiedz się więcej