Urlop opiekuńczy – jak wyliczyć za niego wynagrodzenie? 

Wynagrodzenie za urlop opiekuńczy zależy od kilku czynników, takich jak wysokość  wynagrodzenia pracownika oraz długość i cel urlopu. Urlop opiekuńczy jest udzielany  pracownikowi w celu opieki nad chorym dzieckiem, innym członkiem rodziny lub w sytuacjach  awaryjnych związanych z opieką nad członkami rodziny. 

Spis treści:

• Zasady dotyczące wynagrodzenia za urlop opiekuńczy, za który otrzymujemy zasiłek (L4)
• Wysokość wynagrodzenia
• Ile dni opieki (urlopu opiekuńczego na rodzica) przysługuje w 2025 r.?
• Obliczanie zasiłku opiekuńczego (L4)
• Wysokość wynagrodzenia a zasiłek
• Okres urlopu opiekuńczego z art. 173(1) Kodeks Pracy
• Okres urlopu opiekuńczego na dziecko z art. 188 Kodeks Pracy
• Komu przysługuje urlop opiekuńczy do opieki nad dzieckiem?
• Zgłaszanie potrzeby wykorzystania urlopu
• Co powinien zawierać wniosek o urlop opiekuńczy - nie mylić z L4?

Zasady dotyczące wynagrodzenia za urlop opiekuńczy, za który otrzymujemy zasiłek (L4)

Pracownik na urlopie opiekuńczym (zwolnienie chorobowe na dziecko/ członka rodziny) - otrzymuje zasiłek opiekuńczy (a nie wynagrodzenie podstawowe), który wypłacany jest przez  Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).

Zasiłek opiekuńczy wynosi 80% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia pracownika, jeśli  opieka dotyczy osoby chorej, z którą pracownik przebywa w jednym gospodarstwie domowym lub  sprawuje nad nią opiekę.

Ile dni opieki (urlopu opiekuńczego na rodzica) przysługuje w 2025 r.?

L4 : Warto zaznaczyć, że rodzice dzieci do 14 roku życia, mają do dyspozycji wspólnie - w ciągu  roku 60 dni kalendarzowych, jeśli dziecko skończy 14 lat, wówczas rodzic może sprawować nad nim opiekę maksymalnie przez 14 dni w roku.

• Art. 188 Kodeksu Pracy: 2 dni, 16 godzin
• Art. 173 (1) Kodeksu Pracy: 5 dni

Obliczanie zasiłku opiekuńczego (L4)

Obliczanie zasiłku opiekuńczego: Zasiłek opiekuńczy oblicza się na podstawie przeciętnego  miesięcznego wynagrodzenia pracownika w okresie 12 miesięcy poprzedzających wystąpienie  urlopu opiekuńczego. Jeżeli pracownik nie ma pełnych 12 miesięcy pracy w danej firmie, bierze się  pod uwagę wynagrodzenie z całego okresu zatrudnienia.

Zasiłek = (wynagrodzenie z 12 miesięcy / liczba dni roboczych w tych 12 miesiącach) x liczba dni  urlopu x 80% lub 100%.

Wysokość wynagrodzenia a zasiłek

Jeśli pracownik pracuje na podstawie umowy o pracę, ZUS  oblicza wysokość zasiłku, biorąc pod uwagę średnią wysokość wynagrodzenia z ostatnich 12  miesięcy. Jeśli pracownik uzyskuje wynagrodzenie zmienne (np. prowizje, dodatki), ZUS  uwzględnia średnią wysokość tych składników.

Chcesz dowiedzieć się więcej?

Kliknij grafikę poniżej i poznaj program szkolenia: Lista płac – naliczanie wynagrodzeń (z uwzględnieniem najnowszych zmian)

Okres urlopu opiekuńczego z art. 173(1) Kodeks Pracy

Urlop opiekuńczy wprowadzony w 2023 roku, przysługuje pracownikowi 5 dni BEZPŁATNYCH. Niewykorzystany nie przechodzi na kolejny rok. Cel takiego urlopu to zapewnienie osobistej opieki  lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie  domowym, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych.  Członka rodziny to w tym przypadku: syn, córka, matka, ojciec lub małżonek. Nie można wziąć  tego urlopu na opiekę nad teściową, teściem, ciocią, wujkiem, bratankiem, siostrzenicą, wnukiem  czy wnuczką, a tym bardziej osobą niespokrewnioną, chyba że osoby te zamieszkują wspólnie z  pracownikiem w gospodarstwie domowym.

Pracodawca, jeśli wszystkie warunki zostaną spełnione do udzielenia urlopu opiekuńczego, nie  może odmówić.

Okres urlopu opiekuńczego na dziecko z art. 188 Kodeks Pracy

Urlop opiekuńczy przysługuje na 2 dni w roku (lub 16 godzin) w przypadku opieki nad dzieckiem  do 14. roku życia, a także na 14 dni w przypadku opieki nad dzieckiem w wieku powyżej 14 lat lub  nad inną osobą. Art.188 Kodeksu Pracy

Świadczenie dla rodzica w postaci zasiłku za ten okres wynosi 100 proc. podstawy  wynagrodzenia pracownika, czyli jest większe niż w przypadku zasiłku opiekuńczego.

Komu przysługuje urlop opiekuńczy do opieki nad dzieckiem?

Urlop opiekuńczy przysługuje pracownikom, którzy muszą zająć się osobą bliską wymagającą  opieki, w szczególności w przypadku choroby lub innych sytuacji awaryjnych. Zgodnie z  przepisami, urlop opiekuńczy jest regulowany w Kodeksie pracy i obejmuje następujące grupy  osób:

1. Pracownikom wychowującym dziecko:

- dziecko do 14. roku życia: pracownikowi przysługuje 2 dni urlopu opiekuńczego w roku (lub 16  godzin), jeśli dziecko wymaga opieki.

- dziecko powyżej 14. roku życia: urlop opiekuńczy może wynosić do 14 dni w roku w przypadku,  gdy dziecko wymaga opieki z powodu choroby.

2. Pracownikom opiekującym się innym członkiem rodziny:

- urlop opiekuńczy przysługuje również w przypadku opieki nad osobą bliską (np. małżonkiem,  rodzicem, rodzeństwem), która jest chora i potrzebuje wsparcia. Pracownik może wziąć do 2 dni  urlopu opiekuńczego w roku (lub 16 godzin) na opiekę nad osobą, z którą nie ma wspólnego  gospodarstwa domowego.

3. Osoby, które mogą skorzystać z urlopu opiekuńczego:

- rodzice (np. matka, ojciec).

- inni członkowie rodziny, jeśli mają obowiązek opieki nad osobą wymagającą wsparcia (np.  babcia, dziadek, rodzeństwo, teściowie).

4. Okoliczności przyznania urlopu:

- choroba osoby wymagającej opieki: urlop przysługuje wtedy, gdy członek rodziny lub dziecko  potrzebuje opieki z powodu choroby.

- nagłe wypadki: Pracownik może również skorzystać z tego urlopu w sytuacji nagłej (np. wypadek,  pilne leczenie).

Zgłaszanie potrzeby wykorzystania urlopu

Zgłoszenie potrzeby urlopu: pracownik powinien powiadomić pracodawcę o potrzebie skorzystania  z urlopu opiekuńczego w odpowiednim czasie (zgodnie z regulaminem firmy).

Zaświadczenie lekarskie: W przypadku choroby dziecka lub osoby, nad którą pracownik sprawuje  opiekę, może być wymagane zaświadczenie lekarskie.

Pamiętajmy!

Każdorazowo, przy nowym zwolnieniu lekarskim na dziecko lub członka rodziny musimy  wypełnić wniosek Z-15A lub Z-15B. (to wypełniamy przy zwolnieniu lekarskim)

Co powinien zawierać wniosek o urlop opiekuńczy - nie mylić z L4?

Wniosek pracownika złożony w postaci papierowej lub elektronicznej w terminie nie krótszym niż  1 dzień przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu, we wniosku pracownik wskazuje imię i  nazwisko osoby, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych,  przyczynę konieczności zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia przez pracownika oraz w  przypadku członka rodziny – stopień pokrewieństwa z pracownikiem lub w przypadku osoby  niebędącej członkiem rodziny – adres zamieszkania tej osoby.

Chcesz dowiedzieć się więcej?

Kliknij grafikę poniżej i poznaj program szkolenia: Kompendium wiedzy kadrowego

Podsumowanie

Urlop opiekuńczy to szczególny rodzaj zwolnienia od pracy, który przysługuje w ciągu roku kalendarzowego pracownikom sprawującym opiekę nad bliskimi w sytuacjach kryzysowych.

Jego wymiar zależy od podstawy prawnej – może wynosić 2 dni wolne (lub 16 godzin) w przypadku opieki nad dzieckiem do 14. roku życia, 14 dni na starsze dzieci oraz 5 dni bezpłatnych w celu zapewnienia osobistej opieki osobie wymagającej wsparcia.

W odróżnieniu od urlopu wypoczynkowego, wymaga on wcześniejszego zgłoszenia i uzasadnienia potrzeby skorzystania z niego. Aby skorzystać z tego uprawnienia, pracownik musi złożyć wniosek o udzielenie urlopu odpowiednio wcześniej, zgodnie z zasadami obowiązującymi w miejscu pracy.

Wypłata wynagrodzenia zależy od rodzaju urlopu – w przypadku zwolnienia lekarskiego na opiekę nad dzieckiem lub bliską osobą zasiłek wynosi 80% lub 100% podstawy wynagrodzenia, a 5-dniowy urlop opiekuńczy z Kodeksu pracy jest bezpłatny.

Urlop ten jest istotnym elementem organizacji czasu pracy, zapewniając pracownikom możliwość godzenia obowiązków zawodowych z potrzebą opieki nad rodziną.

Agnieszka Pietrzak

Trener

Inspektor ds. kadr i płac, ukończone studia w zakresie administracji publicznej. Autorka tekstów branżowych dla znanych redakcji kadrowo-płacowych. Aktywnie działający Członek Stowarzyszenia Specjalistów Kadr i Płac. Znana w social mediach jako Mobilna Kadrowa, z pasją przekazuje wiedzę pracownikom i pracodawcom.

Dowiedz się więcej