Miesiąc styczeń – to też musisz sprawdzić! Czy możesz w kolejnym roku korzystać z ulgi mały ZUS+?

Osoby prowadzące pozarolniczą działalność mogą korzystać z tzw. ulg w ustalaniu podstawy wymiaru składek. Nie wolno zapominać, że w art. 8 ust 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r.  o systemie ubezpieczeń społecznych wskazanych jest siedem rodzajów działalności, w stosunku do których osoby je prowadzące, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu. A skoro obowiązkowo podlegają ubezpieczeniom, to mają obowiązek naliczania i ustalania składek od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek.

Spis treści:

• Kogo uważa się za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą?
• Czego dotyczą różnice pomiędzy różnymi rodzajami działalności?
• Co stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą?
• Czym jest Mały ZUS plus?
• Jaki jest podstawowy warunek do uzyskania ulgi Mały ZUS plus?
• Kto powinien dokonać zmian w zgłoszeniu do ubezpieczeń w 2023 roku w związku z ulgą Mały ZUS plus?
• Jak wyliczyć indywidualną minimalną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne?
• Kiedy nie można skorzystać z ulgi Mały ZUS plus?
• Jak postępować w przypadku działalności gospodarczej opodatkowanej kartą podatkową lub ryczałtem, chcąc skorzystać z ulgi Mały ZUS plus?

Kogo uważa się za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą?

Przypomnijmy, że za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą, uważa się osobę:

• prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy Prawo przedsiębiorców,
• będącą twórcą lub artystą,
• wykonującą wolny zawód,
• będącą wspólnikiem jednoosobowej spółki z o.o., lub wspólnikiem spółki jawnej, partnerskiej i komandytowej,
• będącą akcjonariuszem prostej spółki akcyjnej, jeśli wnosi do spółki swoją pracę lub swoje usługi,
• będącą komplementariuszem spółki komandytowo-akcyjnej,
• prowadzącą publiczną lub niepubliczną szkołę lub inną placówkę oświatową.

Należy podkreślić, że trzeba zwracać szczególna uwagę na rodzaj działalności jaką dana osoba prowadzi, ponieważ w prawie ubezpieczeń społecznych jest kilka istotnych różnic między tymi działalnościami.

Czego dotyczą różnice pomiędzy różnymi rodzajami działalności?

Różnice dotyczą m.in. okresu podleganiu obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, a co za tym idzie, odmiennym okresem za który muszą być naliczane i opłacane składki. Różnice polegają także na odmiennym rozstrzyganiu zbiegu tytułów do ubezpieczeń czy wreszcie możliwości stosowania ulg w ustalaniu podstawy wymiaru składek. Do tego dochodzą jeszcze nowe różnice, wynikające z pakietu ustaw, które nazwano Polskim Ładem, a dotyczące odmiennego ustalania podstaw wymiaru składki zdrowotnej.

Co stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność  gospodarczą?

W przypadku wszystkich osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne nie stanowi kwota przychodu lub dochodu osiąganego z tejże działalności. Podstawę stanowi natomiast kwota zadeklarowana, a więc taka jaką wskaże przedsiębiorca. Kwota ta nie musi mieć odzwierciedlenia w przychodach, dochodach czy kosztach. Jest jednak jeden warunek – kwota nie może być niższa niż 60% przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia na dany rok.

W roku 2023 kwota przeciętnego wynagrodzenia prognozowanego wynosi 6935 zł, więc 60% z tej kwoty wynosi 4161 zł. Kwota zadeklarowana nie może więc być niższa niż 4161 zł. Należy pamiętać, że wskazana kwota dotyczy pełnego miesiąca prowadzenia działalności. Jeśli działalność prowadzona była przez część miesiąca – rozpoczęcie, zakończenie, zawieszenie, niezdolność do pracy z prawem do zasiłku - to kwota przeciętnego wynagrodzenia może zostać zmniejszona proporcjonalnie do ilości dni prowadzenia działalności w danym miesiącu.

Czy można zadeklarować kwotę wyższą niż wskazana minimalna? Tak, ale należy pamiętać, że zadeklarowanej wyższej kwoty nie można już korygować. Niezapłacenie zadeklarowanej kwoty spowoduje, że ZUS podejmie działania egzekucyjne w stosunku do wyższej zadeklarowanej kwoty. Oczywiście w kolejnym miesiącu można wrócić do minimalnej zadeklarowanej kwoty.

Czym jest Mały ZUS plus?

Mały ZUS plus jest to tzw. ulga w ustalaniu podstawy wymiaru składek i należy do grupy pozostałych ulg takich jak ulga na start, czy preferencyjne składki.

Wszystkie ulgi w podstawie wymiaru składek przysługują wyłącznie osobom prowadzącym działalność gospodarczą na podstawie ustawy Prawo przedsiębiorców. Inaczej mówiąc, przysługują osobom prowadzącym działalność na podstawie wpisu do CEIDG. Należy podkreślić, że ulgi w ustalaniu podstawy wymiaru składek nie przysługują twórcom i artystom, osobom wykonującym wolne zawody, osobom prowadzącym placówki oświatowe oraz wspólnikom spółek. Powyższe wskazuje, jak duża jest różnica w ubezpieczeniach społecznych miedzy rodzajami działalności wymienionymi w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych. Sformułowanie z ustawy „pozarolnicza działalność” oznacza, że dotyczy ono wszystkich rodzajów działalności, natomiast sformułowanie „pozarolnicza działalność gospodarcza” oznacza wyłącznie działalność prowadzoną na podstawie wpisu do ewidencji CEIDG. Opisując jedną z ulg tj. mały ZUS+ będziemy używać sformułowania „działalność gospodarcza”, oznaczającego przedsiębiorcę figurującego w CEIDG (bo tylko on ma prawo do tej ulgi).

Jaki jest podstawowy warunek do uzyskania ulgi Mały ZUS plus?

Ulga mały ZUS+ nazywana jest również ulgą dla działalności gospodarczej prowadzonej na małą skalę, ponieważ podstawowym i pierwszym warunkiem do jej spełnienia, jest nieprzekroczenie określonej granicy przychodu w roku poprzednim. Granica ta nie uległa zmianie i wynosi 120 tys. zł. Jest to kwota przychodu w sytuacji, gdy działalność gospodarcza  była prowadzona przez cały rok. Jeśli działalność gospodarcza prowadzona była przez część roku, to kwotę 120 tys. zł należy pomniejszyć proporcjonalnie do liczby dni prowadzenia tej działalności. Tu pojawia się warunek eliminujący prawo do małego ZUS+ - jeśli działalność gospodarcza w poprzednim roku była prowadzona krócej niż 60 dni, to prawo do ulgi przez cały 2023 rok nie przysługuje!

Utratę prawa do tej ulgi powoduje również okoliczność prowadzenia innej działalności w roku 2022, np. w formie spółek, wolnego zawodu itp. Należy również pamiętać, że nie będzie miała prawa do ulgi osoba, która z tytułu działalności gospodarczej opłaca podatek według karty podatkowej i jednocześnie jest zwolniona z prowadzenia ewidencji VAT. Dlaczego? Ponieważ nie ma ona ewidencji, na podstawie której mogłaby ustalić przychód z roku poprzedniego. Jeśli płaci podatek według karty podatkowej, ale jest podatnikiem VAT, to może korzystać z ulgi, ponieważ można na podstawie ewidencji VAT ustalić kwotę przychodu i porównać ją do granicznych 120 tys. zł. Do kwoty przychodu nie zalicza się podatku VAT. Jeśli przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą nie przekroczył granicy przychodu, prowadził działalność gospodarczą co najmniej przez 60 dni w poprzednim roku, nie prowadził w poprzednim roku innej działalności, nie jest opodatkowany według karty podatkowej i nie jest zwolniony z podatku VAT, to może przystąpić do wyliczenia indywidualnej, minimalnej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. Zanim jednak to zrobi, powinien powiadomić ZUS o przystąpieniu do korzystania z tej ulgi. Na to powiadomienie przedsiębiorca ma czas do końca stycznia 2023 r. Przekroczenie tego terminu skutkuje bardzo poważnymi konsekwencjami – utratą prawa do ulgi do końca roku 2023.

Kto powinien dokonać zmian w zgłoszeniu do ubezpieczeń w 2023 roku w związku z ulgą Mały ZUS plus?

Powiadomienie ZUS odbywa się poprzez złożenie wyrejestrowania na druku ZWUA ze „starego” kodu tytułu ubezpieczeniowego np. 0510 lub 0570, oraz złożenie zgłoszenia ZUA z kodem świadczącym o korzystaniu z ulgi Mały ZUS plus, tj. 0590. Przedsiębiorcy, którzy w 2022 r. korzystali z małego ZUS+, już tego powiadomienia dokonali, są więc zgłoszeni z kodem 0590, a więc w styczniu 2023 r. nie muszą dokonywać żadnych zmian w zgłoszeniu do ubezpieczeń. Zmian dokonują te osoby, które w 2022 r. nie korzystały z ulgi mały ZUS+, bez względu na powód nie korzystania z tej ulgi.

Jak wyliczyć indywidualną minimalną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne?

Wyliczając indywidualną minimalną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, przedsiębiorca ustala przeciętny, miesięczny dochód z działalności gospodarczej w poprzednim roku. Pamiętamy, że kwota graniczna 120 tys. zł jest przychodem, a teraz „przerzucamy” się wyłącznie na dochód.

Kwotę dochodu za rok 2022 należy podzielić przez liczbę dni prowadzenia działalności, łącznie z sobotami, niedzielami i świętami - wyłączamy jedynie dni zawieszenia działalności lub dni sprzed rozpoczęcia działalności (sprzed wpisu do CEIDG). Następnie otrzymany wynik mnożymy przez 30 dni. Otrzymujemy w ten sposób przeciętny miesięczny dochód z działalności gospodarczej w 2022 r. Kolejny krok to pomnożenie tego przeciętnego dochodu przez współczynnik, który wynosi 0,5. Wyliczona kwota stanowi minimalną, deklarowaną podstawę wymiaru składek dla konkretnej osoby prowadzącej działalność gospodarczą, z tym że kwota ta nie może być niższa niż 30% minimalnego wynagrodzenia w Polsce (tj. 1047 zł) oraz nie może być wyższa niż 60% przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia w Polsce (tj. 4161 zł). Oznacza to, że jeśli kwota mieści się w wyznaczonych granicach, to jest to możliwa do zadeklarowania minimalna kwota, a jeśli jest poniżej wyznaczonej granicy to minimalną możliwą do zadeklarowania kwotą jest 1047 zł. Jeśli wyliczona kwota przekracza górną granicę, przedsiębiorca może zadeklarować kwotę 4161 zł. Po wyliczeniu przychodu i dochodu należy złożyć do ZUS DRA II lub RCA II podając wskazane kwoty.

Kiedy nie można skorzystać z ulgi Mały ZUS plus?

Należy pamiętać, że z ulgi Mały ZUS plus można korzystać dopiero po wykorzystaniu ulgi Preferencyjne składki, jeśli miało się do niej prawo. Wcześniej nie ma możliwości skorzystania z tej ulgi.  Skoro ulga preferencyjne składki trawa maksymalnie 24 miesiące, to prawo do małego ZUS+ może powstać w trakcie 2023 r. Termin na dokonanie zgłoszenia z kodem 0590 wynosi tylko 7 dni, a nie cały miesiąc, jak to ma miejsce w styczniu. Niedotrzymanie terminu 7 dni powoduje utratę prawa do ulgi do końca roku 2023 r.

Jak postępować w przypadku działalności gospodarczej opodatkowanej kartą podatkową (z ewidencją VAT) lub ryczałtem, chcąc skorzystać z ulgi Mały ZUS plus?

W przypadku działalności gospodarczej opodatkowanej kartą podatkową (z ewidencją VAT) lub ryczałtem od przychodów, należy nieco inaczej postępować, ponieważ dla tych przedsiębiorców nie ma ustalonego dochodu. Ustawodawca zdecydował, że dochodem jest 50% przychodu bez VAT. Przychód mnożymy więc przez współczynnik 0,5, co będzie odpowiednikiem ustalenia miesięcznego dochodu, a następnie po raz drugi mnożymy współczynnikiem 0,5.Wynik ten to minimalna deklarowana podstawa wymiaru dla karty podatkowej z VAT i przychodu ewidencjonowanego, pod warunkiem że mieści się między 1047 zł a 4161 zł. Z ulgi mały ZUS+ osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą może korzystać przez maksymalnie 36 miesięcy kalendarzowych w czasie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych.

Należy pamiętać, że jest to prawo do ulgi. Przedsiębiorca nie ma obowiązku korzystania z niej, ale jeśli korzysta z niej, to powinien mieć świadomość, że w przypadku zachorowania świadczenia będą wyliczane w oparciu o taka podstawę wymiaru od jakiej opłaca składki.

Dariusz Suchorowski

Trener

Od początku pracy zawodowej związany z ubezpieczeniami społecznymi, realizując zadania kolejno jako inspektor i inspektor kontroli ZUS. Następnie zarządzał i nadzorował kontrolę płatników składek na obszarze województwa świętokrzyskiego. Wiedza i doświadczenie nabyte podczas 20 letniej pracy na dotychczasowych stanowiskach, pozwoliło objąć na kolejne 15 lat stanowisko zastępcy dyrektora ds. dochodów Oddziału ZUS w Kielcach. Posiadana wiedza i umiejętność jej przekazywania były podstawą stania się trenerem, szkolącym kadrę inspektorów kontroli ZUS w całej Polsce. Równolegle przez wiele lat prowadził i nadal prowadzi zajęcia w Stowarzyszeniu Księgowych w Polsce.

Dowiedz się więcej