Trzynasta pensja – Komu i w jakiej wysokości przysługuje trzynastka w 2023 r?

"Trzynastka" to dodatkowe roczne wynagrodzenie, inaczej nazywane trzynastą pensją, przyznawane pracownikom sektora budżetowego. Pełna suma trzynastej pensji jest przyznawana pracownikowi, który pracował u tego samego pracodawcy przez cały kalendarzowy rok. Istnieją jednak sytuacje, w których pracownik może otrzymać trzynastą pensję bez konieczności przepracowania wymaganego okresu. Jakie są te szczególne przypadki?

Z przygotowanego przez nas artykułu dowiesz się – komu przysługują trzynastki, jaka jest ich wysokość, jakie są terminy wypłat oraz co z trzynastkami dla pracowników sektora prywatnego. Jeśli chcesz jednak dowiedzieć się jeszcze więcej, zapraszamy na nasze szkolenia z płacy i wynagrodzeń.

Spis treści:

• Komu przysługuje trzynastka w budżetówce 2023?
• Wysokość trzynastki 2023
• Kiedy trzynasta pensja nie przysługuje?
• Termin wypłaty trzynastej pensji
• Trzynastka dla emerytów i rencistów 2023
• Wypłata trzynastki w sektorze prywatnym

Komu przysługuje trzynasta pensja w budżetówce 2023?

Trzynasta pensja nie jest powszechnym zwyczajem, w związku z czym, wyłącznie wybrana grupa pracowników jest uprawniona do otrzymania dodatkowego wynagrodzenia za pracę. Zgodnie z ustawą z dnia 12 grudnia 1997 roku o dodatkowym wynagrodzeniu dla pracowników jednostek sfery budżetowej, tylko jedna grupa pracowników jest uprawniona do jej otrzymania – są nią właśnie pracownicy budżetówki.

Zgodnie z ustawą, trzynastka należy się wyłącznie:

• Pracownikom państwowych jednostek sfery budżetowej;
• Osobom zatrudnionym w urzędach organów władzy publicznej, kontroli, ochrony prawa oraz w sądach i trybunałach;
• Pracownikom samorządowych jednostek budżetowych oraz samorządowych zakładów budżetowych prowadzących gospodarkę finansową;
• Pracownikom biur poselskich, senatorskich lub poselsko-senatorskich oraz kół albo zespołów parlamentarnych;

W związku z powyższym na trzynastkę mogą liczyć między innymi nauczyciele, służby mundurowe czy pracownicy biur poselskich - jednak pod warunkiem, że pozostają oni w stosunku pracy (tzn. są zatrudnione na umowie o pracę, poprzez mianowanie, powołanie lub wybór). Uprawnienie do dodatkowego wynagrodzenia przysługuje bez względu na czas trwania umowy (umowa na czas określony lub nieokreślony), a także w przypadku umów na zastępstwo. Nie ma również znaczenia wymiar czasu pracy osoby zatrudnionej – może to być cały etat lub praca na pół etatu.

Wysokość trzynastki – Dodatkowe wynagrodzenie roczne 2023

Dodatkowe wynagrodzenie roczne wypłaca się na podstawie ustawy z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej.

Wartość trzynastej pensji zależy od łącznej kwoty wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika w trakcie całego roku kalendarzowego. Podczas obliczania wysokości tego dodatku brane są pod uwagę zarobki oraz inne korzyści wynikające z zatrudnienia, które są uwzględniane w wyliczeniu ekwiwalentu pieniężnego za okres wypoczynkowy.

Kiedy może być wypłacona trzynasta pensja?

Prawo do pełnej trzynastej pensji przysługuje pracownikowi, który pozostaje w zatrudnieniu u tego samego pracodawcy przez cały kalendarzowy rok. Wówczas otrzymuje on 8,5% sumy wynagrodzenia za cały rok z uwzględnieniem wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy oraz wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy w przypadku przywrócenia do pracy.

Trzynastka nie w pełnej wysokości – Kiedy?

Nie zawsze trzynastka przysługuje w pełnej wysokości. Czasami może ona być wypłacona tylko w pewnej części. W przypadku gdy pracownik nie przepracował całego roku u danego pracodawcy, a osiągnął co najmniej 6 miesięcy, ma prawo do trzynastki, ale będzie ona w wysokości proporcjonalnej do okresu przepracowanego.

Jak obliczyć trzynastą pensję pracownikowi?

Na podstawie art. 4 ust. 1 powyższej ustawy, wysokość tego wynagrodzenia wynosi 8,5% łącznej kwoty zarobków pracownika za okres roku kalendarzowego, za który przysługuje trzynasta pensja. Do obliczenia tej kwoty brane są pod uwagę zarobki oraz pozostałe świadczenia wynikające ze stosunku pracy, które są uwzględniane przy wyznaczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Dodatkowo uwzględniane są także zarobki związane z urlopem wypoczynkowym oraz wynagrodzenie za czas, w którym pracownik pozostawał bez pracy (przyznawane pracownikowi, który powrócił do pracy po okresie zawieszenia zatrudnienia).

Trzynasta pensja jest oparta na trzech składnikach, których suma jest podstawą do obliczeń (wynagrodzenie to stanowi 8,5% tej sumy):

1. Wynagrodzenie oraz dodatkowe korzyści wynikające ze stosunku pracy, które są uwzględniane przy wyliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za okres urlopu wypoczynkowego;
2. Wynagrodzenie za odbyty urlop wypoczynkowy;
3. Wynagrodzenie za okres, w którym pracownik pozostawał bez pracy, przyznawane pracownikowi, który został przywrócony do pracy.

Uwaga! Przy wyznaczaniu podstawy do obliczenia rocznego wynagrodzenia nie uwzględniamy np. wynagrodzenia za czas choroby, zasiłku chorobowego, zasiłku macierzyńskiego oraz wynagrodzenia za urlop szkoleniowy.

Kiedy trzynasta pensja nie przysługuje?

W niektórych sytuacjach dochodzi do tego, że  pomimo że wszystkie wymagane kryteria zostały spełnione, trzynasta pensja nie jest przyznawana automatycznie. Zgodnie z artykułem 3 ustawy, nie będzie jej otrzymywała osoba, która:

• posiada nieusprawiedliwioną nieobecność, która trwała dłużej niż 2 dni;
• która stawiła się do pracy w stanie nietrzeźwości;
• która otrzymała karę dyscyplinarną, wydalenia z pracy lub ze służby;
• z którą rozwiązano stosunek pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika;

Termin wypłaty trzynastej pensji

Trzynasta pensja powinna być wypłacona pracownikowi w ciągu pierwszych trzech miesięcy następujących po roku, za który przysługuje to dodatkowe świadczenie. Oznacza to, że pracodawca jest zobowiązany przekazać to dodatkowe wynagrodzenie do końca marca danego roku kalendarzowego. Istnieje jednak wyjątek od tej reguły w przypadku rozwiązania umowy związanej z likwidacją zakładu pracy. W takiej sytuacji środki powinny zostać wypłacone pracownikowi w dniu zakończenia stosunku pracy.

W samej ustawie, która dotyczy trzynastki, nie ma zapisu dotyczącego postępowania w przypadku opóźnienia ze strony pracodawcy w przekazaniu wynagrodzenia. Jednak w takim przypadku trzeba się odwołać do Kodeksu Pracy. Zgodnie z artykułem 285 § 1, za nieterminową wypłatę świadczeń z tytułu stosunku pracy, na firmę/jednostkę może zostać nałożona grzywna w wysokości od 1000 zł do 30 000 zł.

Trzynastka dla emerytów i rencistów 2023

Od momentu wprowadzenia w 2019 roku programu Emerytura Plus, trzynasta pensja przysługuje także emerytom, rencistom oraz w formie okresowej emerytury rolniczej. Nie ma potrzeby składania żadnego wniosku w celu jej uzyskania, ponieważ jest wypłacana automatycznie wraz z kwietniowym świadczeniem emerytalnym lub rentowym. Jej wysokość jest równa kwocie najniższej emerytury, która w 2023 roku wynosi 1588,44 zł brutto, co przekłada się na 1445,48 zł netto.

Wypłata trzynastki w sektorze prywatnym

Nic nie stoi na przeszkodzie, aby trzynastki były wypłacane również w prywatnych firmach. Decyduje o tym jedynie dobra wola pracodawcy, co oznacza, że w tym kontekście żadne przepisy prawne nie mają zastosowania. Kwestia dodatkowego wynagrodzenia może być uregulowana wewnątrzzakładowymi przepisami.

Komu przysługuje trzynastka – Podsumowanie

Prawo do wynagrodzenia rocznego dodatkowego w formie trzynastej pensji to w większości przywilej pracowników sektora publicznego. Prawo do trzynastej pensji jest jednak obwarowanego pewnymi zasadami a jej obliczanie, pomimo że łatwe, również może przysporzyć problemów. Chcesz przeszkolić swoich pracowników działu kadr? Zapraszamy na nasze szkolenia i kursy dla sektora finansów publicznych np. kadry i płace lub księgowość i podatki! Dzięki nim Ty i Twoi pracownicy lepiej poznacie nie zasady obliczania trzynastek, ale również wiele innych kwestii niezbędnych w pracy.

Ewa Bielecka

Trener

Absolwentka Uniwersytetu Gdańskiego na Wydziale Prawa i Administracji  - kierunek: Administracja oraz  Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach na Wydziale Prawa i Administracji kierunek: Prawo. Długoletni pracownik działu Prawnego w  Państwowej  Inspekcji Pracy Oddział w Koszalinie, wykładowca prawa pracy i ubezpieczeń społecznych  –  na Gdańskiej Wyższej Szkole Humanistycznej Filia w Koszalinie, wykładowca prawa pracy na studiach podyplomowych –  na Politechnice Koszalińskiej,  wykładowca prawa pracy na studiach podyplomowych  -  w Europejskim Centrum Edukacyjnym w Koszalinie. Obecnie prowadzi własną działalność gospodarczą, zajmuje się szkoleniami i doradztwem z zakresu prawa pracy. Ekspert z zakresu prawa pracy, specjalista ds. doradztwa kadrowego i regulaminów pracy, doświadczony trener. Wieloletni pracownik Państwowej Inspekcji Pracy.

Dowiedz się więcej