Nowe zasady kontroli trzeźwości po zmianach w Kodeksie Pracy

Jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy jest zapewnienie bezpiecznych warunków pracy. Pojawienie się w miejscu pracy pracownika, którego stan wskazuje na spożycie alkoholu, może narażać zarówno zdrowie i życie pozostałych pracowników jak i jego samego, Niedługo doczekamy się uregulowania zasad dotyczących kontroli trzeźwości. Projekt ustawy zakłada stworzenie podstaw dla pracodawcy do wprowadzenia i przeprowadzania prewencyjnej kontroli pracowników na obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu. W chwili obecnej w polskim porządku prawnym nie ma bowiem przepisów, które określałyby procedurę takiego badania na żądanie pracodawcy lub samego pracownika.

Jak po planowanych zmianach będzie wyglądała podstawa prawna oraz cała procedura kontroli pracowników? Tego dowiesz się z przygotowanego przez nas artykułu.

Spis treści:

• Uprawnienia pracodawcy co do przeprowadzania kontroli trzeźwości – aktualny stan prawny
• Jak po wprowadzonych zmianach w Kodeksie Pracy będzie wyglądać kontrola trzeźwości?
• Odsunięcie od pracy – w jakim przypadku?
• Kiedy można przeprowadzić kontrolne badanie krwi pracownika?
• Kontrola trzeźwości przez odpowiednio uprawniony organ – na czym będzie polegała?

Uprawnienia pracodawcy co do przeprowadzania kontroli trzeźwości – aktualny stan prawny

Jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników, innych osób lub ochrony mienia pracodawcy, pracodawca może wprowadzić kontrolę trzeźwości pracowników. Kontrola trzeźwości nie może jednak naruszać godności oraz innych dóbr osobistych pracownika oraz obejmuje badanie przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnego polegających na stwierdzeniu obecności alkoholu lub jego braku w organizmie pracownika. Kontrola trzeźwości obejmuje badanie za pomocą urządzenia posiadającego ważny dokument potwierdzający jego kalibrację lub wzorcowanie.

Uwaga! Pracodawca jest zobowiązany odnotować informacje o dacie, godzinie i minucie badania oraz jego wyniku. W przypadku zastosowania kary upomnienia, kary nagany lub kary pieniężnej pracodawca przechowuje informacje w aktach osobowych pracownika do czasu uznania kary za niebyłą.

Jak po wprowadzonych zmianach w Kodeksie Pracy będzie wyglądać kontrola trzeźwości?

Prewencyjny tryb kontroli trzeźwości pracowników nie będzie oznaczał całkowitej swobody i „wolnej ręki” dla pracodawców. Zasady przeprowadzania tego typu kontroli będą musiały zostać ustalone w aktach wewnątrzzakładowych takich jak regulaminy pracy, układy zbiorowe itp. W szczególności mają być określone, takie aspekty jak:

• Grupy pracowników objętych kontrolą. Nie istnieje żaden przepis określający wprost katalog pracowników wskazanych do objęcia kontrolą trzeźwości. Pracodawca powinien samodzielnie, na podstawie wiedzy odnośnie zagrożeń występujących na poszczególnych stanowiskach pracy, wskazać grupy pracowników, którzy spełniają przesłanki do wprowadzenia wspomnianej kontroli. Mogą być to np. wybrane stanowiska czy działy, a także wszyscy pracownicy;
• Sposób przeprowadzania kontroli, jej częstotliwość oraz czas (przed rozpoczęciem pracy czy w trakcie), a także informacja o tym, czy za każdym razem poddawani kontroli będą wszyscy pracownicy, czy np. będzie odbywało się to rotacyjnie;
• Rodzaj urządzenia wykorzystywanego do testów, np. alkomat ustnikowy, bezustnikowy, bramka z alkomatem itp.;
• Zasady przetwarzania danych osobowych;

Uwaga! Oprócz ustaleń zawartych w aktach wewnątrzzakładowych przepisy określą także, w jaki sposób pracownicy powinni zostać poinformowani o planowanej kontroli. Pracodawca będzie miał bowiem obowiązek poinformować osoby wytypowane do kontroli najpóźniej dwa tygodnie przed jej rozpoczęciem. Oznacza to, że prewencyjny tryb kontroli nie da pracodawcom przyzwolenia na niezapowiedziane kontrole w dowolnym czasie.

Odsunięcie od pracy – w jakim przypadku?

Pracodawca nie będzie mógł dopuścić pracownika do pracy, jeżeli:

• Kontrola trzeźwości wykaże obecność alkoholu lub środków odurzających,
• Zajdzie uzasadnione podejrzenie, że pracownik stawił się do pracy po spożyciu alkoholu, w stanie nietrzeźwości lub po spożyciu środków odurzających lub spożywał alkohol lub środek odurzający w trakcie pracy.

Pracodawca lub pracownik będą mogli zażądać, aby uprawniony organ przeprowadził powtórne badanie. Jeżeli wynik badania nie wskaże, iż pracownik jest pod wpływem alkoholu lub środka odurzającego, okres niedopuszczenia pracownika do pracy będzie traktowany jako usprawiedliwiona nieobecność z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.

Kiedy można przeprowadzić kontrolne badanie krwi pracownika?

W niektórych sytuacjach możliwe jest przeprowadzenie kontrolnego badania krwi. Organ, zleca przeprowadzenie badania krwi, jeżeli:

• Nie ma możliwości przeprowadzenia badania metodą niewymagającą badania laboratoryjnego;
• Pracownik niedopuszczony do pracy odmawia poddania się badaniu metodą niewymagającą badania laboratoryjnego;
• Pracownik niedopuszczony do pracy żąda przeprowadzenia badania krwi pomimo przeprowadzenia badania metodą niewymagającą badania laboratoryjnego;
• Stan pracownika niedopuszczonego do pracy uniemożliwia przeprowadzenie badania metodą niewymagającą badania laboratoryjnego;
• Nie ma możliwości wskazania stężenia alkoholu z powodu przekroczenia zakresu pomiarowego urządzenia wykorzystywanego do pomiaru;

Kontrola trzeźwości przez odpowiednio uprawniony organ – na czym będzie polegała?

Badanie kontroli trzeźwości trzeba będzie wykonać z poszanowaniem godności i intymności pracownika. Zabiegu pobrania krwi będzie mogła dokonać wyłącznie osoba posiadająca odpowiednie kwalifikacje zawodowe. Sam przebieg badania, trzeba będzie wykonać z uwzględnieniem:

• Daty, godziny i minuty oraz miejsca przeprowadzenia badania;
• Wyniku badania;
• Danych osobowych pracownika:

a) Imienia i nazwiska,

b) Numeru PESEL, a jeżeli nie posiada, serii i numeru dokumentu potwierdzającego tożsamość pracownika,

c) Daty urodzenia, płci, wzrostu, masy ciała, informacji o chorobach, na jakie pracownik choruje oraz podpisu pracownika – jeżeli dane te pozyskano w związku z przeprowadzanym badaniem;

• Imienia i nazwiska oraz podpisu osoby przeprowadzającej badanie;
• Imienia i nazwiska oraz podpisu osoby, w obecności której przeprowadzono badanie;
• Informacji o objawach lub okolicznościach uzasadniających przeprowadzenie badania oraz dacie i godzinie ich stwierdzenia;
• Innych informacji niezbędnych do oceny wiarygodności i poprawności badania;
• W przypadku odstąpienia od pobrania próbek krwi – informacji o przyczynie odstąpienia;

Po wprowadzonych zmianach każdy pracodawca będzie miał prawo do kontroli swoich pracowników. Dzięki temu, wzrośnie bezpieczeństwo pracy w zakładach, a pracodawcy będą mieli powody do wysuwania konkretnych wniosków i konsekwencji.

Kalina Kaczmarek

Trener

Ekspert prawa pracy z 20 letnim doświadczeniem; prowadzi działalność konsultingowo - szkoleniową w zakresie "twardego HR". W latach 2001-2018 była pracownikiem Państwowej Inspekcji Pracy - Okręgowego Inspektoratu Pracy w Gdańsku, na stanowiskach inspektora pracy a następnie starszego inspektora pracy. Doświadczony trener współpracujący z firmami szkoleniowymi, specjalizuje się w problematyce prawnej ochronie pracy, doradca i stały współpracownik wielu przedsiębiorstw i instytucji.

Dowiedz się więcej