Nowelizacja specustawy o pomocy obywatelom Ukrainy – założenia z 29.03.2024

29 marca 2024 roku Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji do Rządowego Centrum Legislacji przesłało projekt nowelizacji specustawy ukraińskiej. Dzięki nowelizacji przepisów uchodźca wojenny z terenów objętych działaniami wojennymi na Ukrainie będzie mógł zmienić status pobytu na terytorium Polski z ochrony tymczasowej na pobyt tymczasowy. Dodatkowo rząd proponuje  wygaszenie niektórych świadczeń pieniężnych. Sprawdź, jakie zmiany przewiduje nowelizacja ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnych na terytorium Ukrainy.

Spis treści:

• Projekt nowelizacji specustawy – etapy prac rządowych
• Zmiany związane z nowelizacją ustawy dotyczącej uchodźców wojennych
• Legalny pobyt obywateli Ukrainy, którym nadano PESEL UKR – legalność po nowelizacji specustawy
• Zmiana statusu na pobyt czasowy obywatela Ukrainy
• Wsparcie finansowe w zakwaterowaniu i wyżywieniu – zmiany

Projekt nowelizacji specustawy – etapy prac rządowych

W marcu 2022 roku Sejm uchwalił ustawę o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z działaniami wojennymi na terytorium Ukrainy. Większość przepisów  zaczęła obowiązywać jeszcze tego samego dnia. Ustawa ta obowiązuje do dnia dzisiejszego. Należy jednak podkreślić, że wprowadzono ponad 20 nowelizacji specustawy ukraińskiej. Dziś omówimy najnowszy projekt nowelizacji tej ustawy. 

Projekt nowelizacji ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa przesłano 29 marca 2024 roku (w piątek) do Rządowego Centrum Legislacji. Należy podkreślić, że nowelizacja specustawy ukraińskiej przedłuża ochronę tymczasową dla uchodźców wojennych z terytorium Ukrainy, którą wprowadzono decyzją Rady (UE) 2022/382 z dnia 4 marca 2022 roku. Co więcej, nowelizacja specustawy ukraińskiej to realizacja planu Rządu RP z początku bieżącego roku, kiedy to obiecywano, iż nowelizacja specustawy zostanie przygotowana kompleksowo, aby dostosować ją do obecnej sytuacji uchodźców oraz uszczelnić system wsparcia. 

Nowelizacja ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy - kto nad nią pracował?

Należy zauważyć, że wstępne założenia nowelizacji omawianej ustawy zaprezentowano podczas spotkania z wojewodami, organizacjami pomagającymi uchodźcom wojennym w Polsce, konsulem Ukrainy w Polsce oraz Komisją Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego. Podczas spotkania podjęto dyskusję na temat proponowanych zmian. W chwili opublikowania projektu nowelizacji specustawy ukraińskiej rozpoczęto szerokie konsultacje społeczne i międzyresortowe. Na 9 kwietnia zaplanowano spotkanie z organizacjami międzynarodowymi i pozarządowymi. 

Projekt nowelizacji ustawy dotyczącej uchodźców wojennych z terytorium Ukrainy został opracowany we współpracy m.in. resortów takich jak:

• Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej,
• Ministerstwo Edukacji Narodowej,
• Ministerstwo Zdrowia,
• Ministerstwo Cyfryzacji,
• Ministerstwo Finansów,
• Kancelaria Prezesa Rady Ministrów.

Ochrona tymczasowa dla obywateli Ukrainy uciekających przed wojną – zmiany związane z nowelizacją ustawy dotyczącej uchodźców wojennych

Zgodnie z założeniami, nowelizacja przepisów dotyczących specustawy ukraińskiej dotyczyć ma m.in. kwestii takich jak:

• legalny pobyt obywateli Ukrainy w Polsce do 30 września 2025 roku,
• zmiana statusu – w roku 2025 obywatele Ukrainy przebywający na terytorium Polski i posiadający status UKR będą mogli ubiegać się o pobyt tymczasowy,
• włączenie dzieci posiadających obywatelstwo ukraińskie do polskiego systemu edukacji,
• uznanie kwalifikacji m.in. psychologów zdobytych na terytorium Ukrainy,
• wygaszenie świadczeń pieniężnych z tytułu zapewnienia zakwaterowania i wyżywienia obywateli Ukrainy.

Legalny pobyt obywateli Ukrainy, którym nadano PESEL UKR – legalność po nowelizacji specustawy

Zgodnie z założeniami projektu nowelizacji specustawy dotyczącej obywateli Ukrainy przebywających na terytorium RP w wyniku działań wojennych na terytorium Ukrainy, pobyt w Polsce obywateli Ukrainy, którzy otrzymali numer PESEL UKR, będzie legalny do 30 września 2025 roku. 

Jest to odpowiedź na dyrektywę Rady (UE) 2022/382 z 4 marca 2022 roku. Projekt nowelizacji specustawy ukraińskiej ma zawierać zaszyte przepisy o automatycznym wydłużeniu legalnego pobytu uchodźców, na wypadek, gdyby Unia Europejska przedłużyła ochronę tymczasową do marca 2026 roku.

Zmiana statusu na pobyt czasowy obywatela Ukrainy – co zakłada nowelizacja specustawy?

Projekt nowelizacji przepisów dotyczących obywateli Ukrainy przebywających na terytorium RP w wyniku działań wojennych prowadzonych na terytorium Ukrainy zakłada zmianę statusu z ochrony tymczasowej na pobyt tymczasowy. Aby zmiana ta była możliwa, obywatel Ukrainy musi spełnić określone warunki.

• Zadaniem obywatela Ukrainy jest uzupełnienie i aktualizacja niezbędnych danych w bazie PESEL UKR. Należy uczynić to w organie gminy.
• Następnie obywatel Ukrainy zobligowany jest do złożenia wniosku elektronicznego do wojewody.
• Zmiana statusu z ochrony tymczasowej na pobyt tymczasowy będzie możliwa w przypadku, gdy obywatel Ukrainy miał aktywny status UKR w dniu 4 marca 2022 roku oraz w dniu składania wniosku.
• Zmiana statusu będzie możliwa, jeżeli służby, które odpowiedzialne są za bezpieczeństwo, nie wnoszą sprzeciwu.

Należy podkreślić, że aby zmiana statusu z ochrony tymczasowej na pobyt tymczasowy była możliwa, obywatel Ukrainy musi spełnić wszystkie opisane wyżej warunki. 

W przypadku pomyślnego przejścia procedury obywatel Ukrainy otrzyma kartę pobytu, w której zamieszczona będzie informacja o tym, że poprzednio, osoba ta posiadała ochronę czasową. Wniosek o zmianę statusu można złożyć w dowolnym terminie nieprzekraczającym marca 2025 roku. Co do zasady status uchodźcy zmieni się w chwili otrzymania karty prawa pobytu tymczasowego. Status ten obowiązywać będzie przez okres 3 lat.

Wsparcie finansowe w zakwaterowaniu i wyżywieniu – zmiany

Nowelizacja specustawy ukraińskiej ma wprowadzić również zmiany w zakresie wsparcia finansowego. Z projektu nowelizacji ustawy wynika, że wsparcie finansowe w zakresie wykonywania fotografii niezbędnych do nadania numeru PESEL UKR i jednorazowego świadczenia pieniężnego w wysokości 300 zł ma obowiązywać do końca czerwca 2024 roku. Oznacza to, że od 1 lipca 2024 roku wsparcie finansowe w podanym zakresie ma zostać wygaszone. 

Co więcej, aby od 1 lipca 2024 roku było możliwe finansowanie wsparcia w postaci zakwaterowania i wyżywienia obywateli Ukrainy przebywających na terytorium RP z powodu prowadzonych działań wojennych na terytorium Ukrainy, będących w szczególnie trudnej sytuacji, należy podpisać umowę z właściwym miejscowo wojewodą lub organem samorządowym, który działa na polecenie wojewody. Dodatkowo zmianie ulegną zasady partycypacji kosztów wyżywienia i pobytu obywateli Ukrainy w ośrodkach zbiorowego zakwaterowania. Celem tej zmiany jest efektywniejsze wykorzystywanie dopłat niż dotychczas. 

Wygaszenie świadczenia pieniężnego z tytułu zapewnienia zakwaterowania i wyżywienia obywateli Ukrainy (art. 13 specustawy ukraińskiej) wzbudza kontrowersje. Przepis ten dotyczy rekompensaty kosztów pobytu obywateli Ukrainy, które ponoszą właściciele lokali prywatnych. 

Projekt nowelizacji specustawy ukraińskiej przewiduje przyznanie pomocy socjalnej, mowa tutaj o 800+ oraz 300+ na wyprawkę szkolną. Prawo do pobierania tych świadczeń ma przysługiwać jedynie osobom mieszkającym razem z dzieckiem na terytorium RP, które realizuje obowiązek szkolny.

Chcesz dowiedzieć się więcej o zatrudnianiu cudzoziemców po wprowadzeniu specustawy? Kliknij grafikę poniżej i poznaj program szkolenia!

Podsumowanie wszystkich zmian dotyczących nowelizacji specustawy ukraińskiej

Projekt nowelizacji przepisów dotyczących uchodźców wojennych z terytorium Ukrainy – podsumowanie:

• uznaje się za legalny pobyt na terytorium Polski – osób przebywających na terytorium RP w wyniku prowadzonych działań wojennych na terytorium Ukrainy – do 30 marca 2025 roku,
• (po spełnieniu określonych kryteriów) możliwość zmiany statusu z ochrony tymczasowej na pobyt tymczasowy w 2025 roku,
• wygaszenie wsparcia finansowego w określonym zakresie – od 1 lipca 2024 roku brak finansowania wykonywania fotografii oraz przekazywania jednorazowo 300 zł “na zagospodarowanie”. Co więcej, od 1 lipca 2024 roku mają nastąpić zmiany w zakresie dotyczącym wsparcia finansowego zakwaterowania i wyżywienia uchodźców z Ukrainy.

Wprowadzone zmiany mają na celu uszczelnienie systemu pomocy uchodźcom z Ukrainy. Należy również wiedzieć, że udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy w celu prowadzenia działalności gospodarczej lub w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji uprawnia do przebywania obywatela Ukrainy na terytorium Polski oraz podjęcia pracy.

Kliknij grafikę poniżej i sprawdź program kompleksowego szkolenia dotyczącego zatrudniania cudzoziemców w 2024 roku:

Paweł Jaworski

Trener

Były funkcjonariusz Staży Granicznej z blisko 10 letnim doświadczeniem, które zdobywał zarówno w kraju m.in. w zespołach ds. migracji oraz kontroli legalności zatrudnienia cudzoziemców w Polsce jak i poza jego granicami w ramach współpracy z Agencją Frontex. Posiada bogate doświadczenie w zarządzaniu, które nabył m.in. w strukturach Komendy Głównej Staży Granicznej w Warszawie. Współpracuje z przedsiębiorcami, prawnikami oraz instytucjami administracji państwowej, świadcząc wysokiej jakości doradztwo w zakresie pobytu oraz zatrudnienia obcokrajowców na terenie Polski. Specjalizuje się w sprawach związanych z obszarem prawa migracyjnego, postępowań administracyjnych oraz występuje w roli pełnomocnika swoich klientów. Posiada szerokie doświadczenie w reprezentacji klientów przed organami administracyjnymi oraz udziela wsparcia merytorycznego w czasie postępowań sądowych. Nasz ekspert prowadził dziesiątki kontroli legalności zatrudnienia i postępowań administracyjnych.

Dowiedz się więcej