Praca podczas urlopu wychowawczego – z czym się wiąże?

Pracownicy, którzy pełnią obowiązki rodzicielskie, posiadają pewien przywilej, jakim jest prawo do urlopu wychowawczego. Po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego pracownik, który chce kontynuować opiekę nad dzieckiem, może skorzystać z przywileju, jakim jest urlop wychowawczy.

Prawo do urlopu wychowawczego przysługuje każdemu rodzicowi, który ma co najmniej 6 miesięcy stażu pracy i jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Często pojawiają się pytania wśród osób korzystających z urlopu wychowawczego dotyczące możliwości podjęcia pracy zarobkowej w trakcie jego trwania. W artykule postaramy się rozwiać wszelkie wątpliwości związane z tym tematem.

1. Kto może skorzystać z urlopu wychowawczego?
2. Ile trwa urlop wychowawczy?
3. Praca podczas urlopu wychowawczego
4. Podjęcie pracy zarobkowej u dotychczasowego pracodawcy
5. Podjęcie pracy zarobkowej u nowego pracodawcy
6. Praca na urlopie wychowawczym – jaki wymiar i jaka umowa
7. Czy mój pracodawca musi wiedzieć o podjęciu dodatkowej pracy na urlopie wychowawczym?
8. Urlop wychowawczy a świadectwo pracy
9. Powrót do pracy po urlopie wychowawczym – wniosek
10. Co powinien zawierać wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego?
11. Podsumowanie

Kto może skorzystać z urlopu wychowawczego?

Na wstępie wyjaśnijmy, kto może skorzystać z urlopu wychowawczego. Zgodnie z postanowieniami Kodeksu Pracy, prawo do urlopu wychowawczego w celu sprawowania opieki nad dzieckiem przysługuje pracownikowi zatrudnionemu co najmniej przez 6 miesięcy na podstawie umowy o pracę.

Urlop wychowawczy to forma urlopu bezpłatnego, udzielanego jedynie na wniosek pracownika. Jego celem jest umożliwienie osobistej opieki nad dzieckiem do 6 roku jego życia, z wyjątkiem przypadków opieki nad dzieckiem z niepełnosprawnością, gdyż urlop ten może być udzielony do 18. roku życia dziecka.

Prawo do skorzystania z urlopu wychowawczego przysługuje rodzicom dziecka lub prawnym opiekunom. Ważne jest jednak, aby pamiętać, że dwoje rodziców nie może jednocześnie przebywać na urlopie wychowawczym. W przypadku, gdy oboje rodziców decyduje się na skorzystanie z tego urlopu, każdemu z nich przysługuje indywidualny okres trwania urlopu, wynoszący 18 miesięcy (zgodnie z obowiązującym stanem prawnym na styczeń 2022 r.).

Pracownik planujący skorzystanie z urlopu wychowawczego musi złożyć odpowiedni wniosek z 21-dniowym wyprzedzeniem. Dzięki temu pracodawca będzie miał wystarczająco czasu na znalezienie zastępstwa i przeprowadzenie reorganizacji w firmie.

Ile trwa urlop wychowawczy?

Urlop wychowawczy ma ograniczenie czasowe wynoszące maksymalnie 36 miesięcy. Ważne jest jednak, aby zauważyć, że cały dostępny wymiar urlopu wychowawczego nie może być wykorzystany wyłącznie przez jednego z rodziców. Jeśli jeden z opiekunów wykorzysta 35 miesięcy urlopu, to ostatni – 36 miesiąc – musi zostać przeznaczony dla drugiego opiekuna.

Dzięki wprowadzonej nowelizacji w 2016 roku oboje rodzice mają możliwość skorzystania z urlopu wychowawczego. Jednak jego całkowity wymiar nadal wynosi 36 miesięcy, co oznacza, na przykład, podział na 18 miesięcy dla każdego z rodziców. Warto jednak podkreślić, zgodnie z wcześniejszymi zapisami, że rodzice nie mogą korzystać z urlopu wychowawczego w tym samym okresie.

Praca podczas urlopu wychowawczego

Podczas korzystania z urlopu wychowawczego pracownik posiada pełne prawo do:

• Podjęcia pracy zarobkowej u obecnego pracodawcy;
• Rozpoczęcia zatrudnienia u nowego pracodawcy;
• Otwarcia własnej działalności gospodarczej;
• Uczestnictwa w procesie nauki lub szkolenia.

Jedynym warunkiem, który musi zostać spełniony przez rodzica, jest to, aby działania podejmowane podczas urlopu wychowawczego nie kolidowały z bezpośrednią opieką nad dzieckiem. W związku z tym popularnym wyborem jest podjęcie pracy w wymiarze czasowym nie przekraczającym pół etatu na umowie o pracę.

Podjęcie pracy zarobkowej u dotychczasowego pracodawcy

Gdy pracownik na urlopie wychowawczym decyduje się na rozpoczęcie pracy zarobkowej u obecnego pracodawcy, kluczowe jest uprzednie poinformowanie go o tej decyzji. Pracodawca powinien otrzymać stosowne powiadomienie z wystarczającym wyprzedzeniem, umożliwiającym dostosowanie wymiaru etatu na danym stanowisku pracy. Wniosek w tej kwestii powinien być złożony nie później niż 21 dni przed planowanym powrotem do firmy. Jednocześnie powiadomienie pracodawcy o zamiarze podjęcia pracy powinno być przekazane co najmniej 30 dni przed faktycznym rozpoczęciem nowego zatrudnienia. Pracodawca nie tylko powinien uwzględnić wniosek pracownika, ale również mieć na uwadze, że od tego momentu pracownik jest chroniony przed ewentualnym zwolnieniem. Ten okres ochronny może obejmować nawet 12 miesięcy.

Podjęcie pracy zarobkowej u nowego pracodawcy

Podobnie jak w przypadku zatrudnienia u obecnego pracodawcy, pracownik ma możliwość podjęcia nowej pracy podczas urlopu wychowawczego u innego pracodawcy. Ważne jest jednak, aby zachować wymiar pracy nieprzekraczający pół etatu. Poza tym nie istnieją dodatkowe ograniczenia.

Praca na urlopie wychowawczym – jaki wymiar i jaka umowa?

Przepisy nie narzucają ograniczeń co do wymiaru pracy podejmowanej przez pracownika będącego na urlopie wychowawczym. Niemniej jednak istotne jest, aby zatrudnienie nie kolidowało z pełnieniem osobistej opieki nad dzieckiem.

Praca w czasie urlopu wychowawczego praktycznie nie powinna przekraczać połowy etatu na umowie o pracę, aby zapewnić, że pracownik nie utraci prawa do opłacania składek ze środków publicznych. W przypadku umowy zlecenia lub umowy o dzieło nie ma jednak określonego wymiaru czasu pracy, który miałby wpływ na to zagadnienie. Osoby poszukujące dorywczej pracy w trakcie urlopu wychowawczego często decydują się na tego rodzaju zatrudnienie.

Czy mój pracodawca musi wiedzieć o podjęciu dodatkowej pracy na urlopie wychowawczym?

W przypadku, gdy pracownik nie był objęty zakazem konkurencji w dotychczasowej pracy lub regulamin zakładu pracy nie zawierał postanowień nakazujących pracownikowi informowanie pracodawcy o podjęciu innego zatrudnienia, osoba przebywająca na urlopie wychowawczym nie jest zobligowana do powiadamiania pracodawcy o podjęciu dodatkowej pracy.

Urlop wychowawczy a świadectwo pracy

Zgodnie z przepisami Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej dotyczącymi świadectw pracy, informacja o skorzystaniu z urlopu wychowawczego oraz podstawie prawnej jego udzielenia powinna być zawarta w świadectwie pracy pracownika. Ponadto, jeśli pracownik wykorzystał więcej niż jeden urlop wychowawczy w trakcie zatrudnienia w danym zakładzie, w świadectwie pracy powinny być oddzielnie uwzględnione urlopy związane z opieką nad każdym z dzieci, wskazując ich dane osobowe.

Powrót do pracy po urlopie wychowawczym – wniosek

Pracownik, który tymczasowo zawiesił swoje obowiązki zawodowe, aby móc skoncentrować się na opiece nad dzieckiem, posiada różne opcje:

• Może w pełni skorzystać z przysługującego mu urlopu wychowawczego, trwającego 35 miesięcy.
• Ma możliwość podziału urlopu wychowawczego na maksymalnie 5 przez siebie wybranych części.
• W każdej chwili może zdecydować się na przerwanie urlopu wychowawczego.

Warto zauważyć, że urlop wychowawczy jest dodatkowym prawem, a nie narzuconym obowiązkiem, dlatego pracownik może zrezygnować z urlopu w dowolnym momencie. Zarówno przed upływem określonego terminu urlopu, jak i po jego zastosowaniu, konieczne jest złożenie stosownego wniosku – albo o rezygnację z urlopu wychowawczego, albo o powrót do pracy po jego przerwaniu.

Co powinien zawierać wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego?

Podanie o udzielenie pracownikowi urlopu wychowawczego lub jego fragmentu musi zawierać:

• Imię i nazwisko pracownika.
• Imię i nazwisko dziecka, na które ma być udzielony urlop wychowawczy lub jego część.
• Określenie okresu, na jaki ma być udzielony urlop wychowawczy lub jego fragment dla danego dziecka.
• Wskaźnik dotychczas wykorzystanego okresu urlopu wychowawczego dla danego dziecka.
• Określenie liczby dotychczas wykorzystanych części urlopu wychowawczego dla danego dziecka.

Podsumowanie

Podsumowując, kwestia urlopu wychowawczego pracownika stwarza liczne dylematy. Rodzic pragnie z jednej strony spędzać czas z dzieckiem i samodzielnie się nim opiekować, z drugiej strony potrzebuje środków finansowych i chce wykonywać obowiązki zawodowe. Znajomość obowiązujących przepisów prawnych i znalezienie optymalnego rozwiązania, które pozwoli pogodzić te dwie sfery życia, jest zatem kluczowe.

Zapraszamy także do lektury naszego artykułu, gdzie udzielamy wskazówek dotyczących napisania wniosku o urlop okolicznościowy oraz omawiamy zasady jego przyznawania.

Danuta Kosikowska

Trener

Specjalista kadr i płac. Wykładowca Stowarzyszenia Księgowych w Polsce OO w Gdańsku na kursach Kadry i Płace. Opiekun Klubu Księgowo-Kadrowego. Od 2019 roku wykładowca Wyższej Szkoły Bankowej w Gdańsku z zakresu kadr i płac oraz rachunkowości.  Doświadczony trener współpracujący z firmami szkoleniowymi. Od 2009 Kierownik Działu Kadr i Płac w przedsiębiorstwie produkcyjnym.

Dowiedz się więcej