Zatrudnianie pracowników młodocianych  - Jak wygląda w praktyce?

Praca w młodym wieku może stanowić wartościowe doświadczenie dla rozwoju osobistego i zawodowego. Jednakże zatrudnianie pracowników młodocianych wiąże się z szeregiem uregulowań prawnych, które mają na celu ochronę ich praw, zdrowia oraz edukacji. W poniższym artykule omówimy kluczowe aspekty dotyczące zatrudniania pracowników młodocianych.

Spis treści:

• Kim jest pracownik młodociany, osoba młodociana?
• Kto może zatrudnić młodocianego pracownika?
• Badania lekarskie a pracownicy młodociani
• Jaki jest czas pracy młodocianego pracownika?
• Urlopy wypoczynkowe pracowników młodocianych
• Wynagrodzenie młodocianego
• Regulamin pracy pracowników młodocianych
• W jaki sposób rozwiązać umowę z pracownikiem młodocianym?

Kim jest pracownik młodociany, osoba młodociana?

Pracownik młodociany to osoba, która ukończyła 15 rok życia, ale nie ukończyła 18 roku życia.
Zatrudnienie osoby przekraczającej 15. rok życia jest dopuszczalne, o ile zakończyła ona przynajmniej edukację w szkole podstawowej i posiada stosowne orzeczenie lekarskie potwierdzające jej zdolność do wykonywania danej pracy (zgodnie z artykułem 191 § 1 Kodeksu Pracy).

Czy wolno zatrudniać młodocianych, którzy nie ukończyli szkoły podstawowej?

W przypadku młodocianych, którzy nie ukończyli szkoły podstawowej, możliwość ich zatrudnienia występuje tylko w wyjątkowych okolicznościach.

Kto może zatrudnić młodocianego pracownika?

Zgodnie z prawem młodocianego pracownika można zatrudnić w dwóch przypadkach:

• W celu nauki zawodu / przygotowania do zawodu
• Do wykonywania tzw. prac lekkich (zgodnie z ich wykazem)

Zgodnie z przepisami Prawa Pracy, pracownika młodocianego może zatrudniać wyłącznie osoba prawna lub fizyczna prowadzącą działalność gospodarczą.

Zatrudnianie młodocianych w celu przygotowania zawodowego

Nawiązanie stosunku pracy z pracownikiem młodocianym w ramach nauki zawodu, polega na wyuczeniu go wykonywania danego zawodu – zarówno w formie praktycznej jak i w formie teoretycznej. Nauka zawodu przez młodocianego obejmuje okres 36 miesięcy. Istnieje też możliwość zatrudnienia pracownika młodocianego w celu przyuczenia do pracy, które może trwać od 3 do 6 miesięcy (z wyjątkiem pracowników młodocianych z OHP).

Przy wykonywaniu prac lekkich, pracownik młodociany także może być zatrudniony na podstawie umowy o pracę – warunkiem jest, aby praca, którą będzie wykonywał, nie zagrażała jego życiu i zdrowiu, zarówno fizycznemu jak i psychicznemu. Wykonywanie prac lekkich nie może też kolidować z nauką, którą podejmuje pracownik młodociany.

Badania lekarskie a pracownicy młodociani

Zanim młodociany rozpocznie pracę, konieczne jest przejście badań lekarskich. Ich celem jest upewnienie się, że praca nie zagraża zdrowiu ani rozwojowi fizycznemu lub psychicznemu pracownika. W praktyce badania te stanowią kluczowy element procesu zatrudniania młodocianego. Po zatrudnieniu pracownika młodocianego należy pamiętać, aby przeprowadzać także badania kontrolne podczas trwania zatrudnienia. W przypadku stwierdzenia przez lekarza, że praca zagraża życiu lub zdrowiu pracownika młodocianego, pracodawca ma obowiązek zmiany jego stanowiska.  W przypadku braku możliwości zmiany stanowiska, pracodawca musi rozwiązać umowę z pracownikiem młodocianym oraz wypłacić wynagrodzenie za okres wypowiedzenia.

Jaki jest czas pracy młodocianego pracownika?

Pracownicy młodociani są objęci ograniczeniami dotyczącymi czasu pracy, co ma na celu zapewnienie im odpowiedniej ilości czasu na naukę, odpoczynek i rozwijanie zainteresowań. Zgodnie z prawem, młodociany poniżej 16 roku życia może pracować maksymalnie 6 godzin na dobę, a pracownicy powyżej 16 roku życia nie mogą pracować więcej niż 8 godzin dziennie i 40 godzin w tygodniu. Ponadto pracownicy młodociani mają prawo do przerw w trakcie pracy, w zależności od długości czasu pracy -  w przypadku czasu pracy do 6 godzin dziennie, przerwa pracownika młodocianego wyniesie 15 minut; w przypadku czasu pracy do 8 godzin dziennie, przerwa ta wyniesie 30 minut.

Wymiar i rozkład czasu pracy

Uwaga! Pracodawcy muszą pamiętać, że zatrudnianie pracowników w porze nocnej oraz oczekiwanie wykonywania przez nich nadgodzin jest niezgodne z prawem!

Należy pamiętać także, że pracowników młodocianych obowiązuje odpoczynek dobowy, który wynosi co najmniej 14 godzin na dobę, a tygodniowy odpoczynek powinien wynosić 45 godzin.

Urlopy wypoczynkowe pracowników młodocianych

Pracownik młodociany ma prawo do urlopu wypoczynkowego tak samo jak dorośli pracownicy. Liczba dni urlopu może różnić się w zależności od wieku pracownika i stażu pracy. Wartość urlopu jest określana proporcjonalnie do czasu, jaki pracownik spędził w pracy. Pracownicy młodociani mają prawo do urlopu wypoczynkowego po upływie 6 miesięcy od pierwszego zatrudnienia – zyskują wtedy 12 dni urlopu. Po przepracowaniu roku pracownik młodociany zyskuje prawo do 26 dni urlopu wypoczynkowego.

Wynagrodzenie młodocianego

Wynagrodzenie pracownika młodocianego zależy od wieku, rodzaju pracy i umiejętności. Prawo stanowi minimalne stawki wynagrodzenia dla pracowników młodocianych.

W przypadku zatrudnienia młodocianych do nauki zawodu wynagrodzenie wynosi:

• 5% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału (1. rok nauki zawodu)
• 6% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału (2. rok nauki zawodu)
• 7% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału (3. rok nauki zawodu)

W przypadku zatrudnienia młodocianych do przyuczenia do zawodu minimalne wynagrodzenie stanowi co najmniej 4% miesięcznego przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału.

Uwaga! Pracodawca może ustalić wyższe stawki niż podane powyżej.

Regulamin pracy pracowników młodocianych

Regulamin pracy, w przypadku zatrudnienia pracownika młodocianego, powinien zawierać szczegółowe informacje dotyczące godzin pracy, przerw, wymagań zdrowotnych i bezpieczeństwa. Ważne jest, aby regulamin był zrozumiały i przystosowany do wieku pracownika.

W jaki sposób rozwiązać umowę z pracownikiem młodocianym?

Pracodawca, zatrudniając pracownika młodocianego w celu nauki zawodu, może zawrzeć z nim umowę o pracę na czas określony, którą rozwiąże z nim po upływie czasu, w którym uczył się zawodu.

Należy pamiętać, że zatrudnienie pracownika młodocianego w celu nauki zawodu powinno zakończyć się egzaminem.

Zatrudnianie młodocianych - Podsumowanie

Zatrudnianie pracowników młodocianych wiąże się z wieloma aspektami, które mają na celu zapewnienie im odpowiednich warunków pracy, ochrony zdrowia i umożliwienia równoczesnego rozwijania się w edukacji. Przepisy prawa pracy starają się zrównoważyć korzyści płynące z pracy w młodym wieku z troską o dobrostan i bezpieczeństwo pracowników młodocianych. Dla pracodawców jest to ważne wyzwanie, które wymaga zrozumienia i przestrzegania obowiązujących regulacji.

Chcesz dowiedzieć się więcej na temat zatrudniania osób młodych?

Sprawdź nasze szkolenie: Zatrudnianie młodocianych w praktyce

Kalina Kaczmarek

Trener

Ekspert prawa pracy z 20 letnim doświadczeniem; prowadzi działalność konsultingowo - szkoleniową w zakresie "twardego HR". W latach 2001-2018 była pracownikiem Państwowej Inspekcji Pracy - Okręgowego Inspektoratu Pracy w Gdańsku, na stanowiskach inspektora pracy a następnie starszego inspektora pracy. Doświadczony trener współpracujący z firmami szkoleniowymi, specjalizuje się w problematyce prawnej ochronie pracy, doradca i stały współpracownik wielu przedsiębiorstw i instytucji.

Dowiedz się więcej