Zatrudnianie osób niepełnosprawnych

W Polsce coraz powszechniejsze staje się podejmowanie działań, których celem jest stworzenie osobom niepełnosprawnym warunków do rozwoju i udziału w życiu społecznym, na równi z pozostałymi obywatelami. W dzisiejszym artykule zajmiemy się kwestią zatrudniania takich osób. Warto wspomnieć, że osoby niepełnosprawne podlegają takim samy zasadom w zakresie podejmowania pracy, jak każda inna osoba.

Spis treści:

• Kim jest osoba niepełnosprawna?
• Zatrudnianie osób z niepełnosprawnością
• Czas pracy pracowników niepełnosprawnych
• Racjonalne usprawnienia
• Prawo do korzystania ze zwolnień od pracy
• Prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego
• Uprawnienie do dodatkowej przerwy w pracy

Kim jest osoba niepełnosprawna?

Status osoby niepełnosprawnej określa ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych z dnia 27 sierpnia 1997 r. W myśl ustawy, niepełnosprawność to trwała lub okresowa niezdolność do wypełniania ról społecznych, z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności powodująca niezdolność do pracy.

Aby można było mówić o niepełnosprawności, taka osoba musi uzyskać orzeczenie:

1. O zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności;
2. O całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy – na postawie odrębnych przepisów;
3. O rodzaju i stopniu niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16 roku życia – na postawie odrębnych przepisów;

Odnosząc się do pkt. 1, wyróżniamy trzy stopnie niepełnosprawności:

1. Znaczny - do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji;
2. Umiarkowany - do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych;
3. Lekki - do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną;

Zatrudnianie osób z niepełnosprawnością

Zatrudnienie osób niepełnosprawnych reguluje wiele przepisów prawnych. Takie osoby posiadają przywileje związane z posiadaniem statusu niepełnosprawnego, do których przestrzegania zostali zobligowani pracodawcy osób niepełnosprawnych. Do udogodnień zaliczmy m.in.:

1. Czas pracy pracowników niepełnosprawnych;
2. Racjonalne usprawnienia;
3. Prawo do korzystania ze zwolnień od pracy;
4. Prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego;
5. Uprawnienie do dodatkowej przerwy w pracy

Czas pracy pracowników niepełnosprawnych

Czas pracy osoby niepełnosprawnej nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo. Czas pracy osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Przy zatrudnianiu osoby niepełnosprawnej, należy pamiętać, że taka osoba nie może być zatrudniona w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych.

Uwaga! Stosowanie ww. norm czasu pracy, nie powoduje obniżenia wysokości wynagrodzenia wypłacanego w stałej miesięcznej wysokości.

Racjonalne usprawnienia

Są to niezbędne działania, które polegają na przeprowadzeniu koniecznych w konkretnej sytuacji zmian lub dostosowań, które wynikają z potrzeb osób niepełnosprawnych pracujących w danym miejscu. Do takich usprawnień zaliczamy m.in.: przystosowanie pomieszczeń i ich odpowiednie wyposażenie, ułatwienia dla osób niewidomych, możliwość skorzystania z więcej niż jednej formy komunikacji w budynku, zatrudnienie tłumacz języka migowego.

Uwaga! Potrzeby muszą być zgłoszone pracodawcy. Pracodawca jest zobowiązany do wprowadzenia zmian, które w znacznym stopniu usprawnią pracę osobom niepełnosprawnym w firmie, jeżeli pozwalają na to jego własne możliwości organizacyjne i finansowe, jak również wtedy, kiedy koszty przeprowadzenia takich zmian lub dostosowań są w wystarczającym stopniu refundowane ze środków publicznych.

Prawo do korzystania ze zwolnień od pracy

Osoba o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności ma prawo do zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia:

1. W wymiarze 21 dni roboczych w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym, nie częściej niż raz w roku;
2. W celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, a także w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy;

Prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego

Osobom posiadającym stopień niepełnosprawności przysługuje prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego. Zgodnie z ustawą prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego przysługuje osobom, które posiadają:

1. Znaczny stopnień niepełnosprawności;
2. Umiarkowany stopień niepełnosprawności;

Urlop dodatkowy przysługuje w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Dodatkowy urlop wypoczynkowy udzielany jest na takich samych zasadach jak zwykły urlop wypoczynkowy. Całkowity wymiar urlopu wypoczynkowego dla osób niepełnosprawnych będzie wynosił odpowiednio:

1. 30 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat;
2. 36 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat;

Uwaga! Dodatkowy urlop nie przysługuje osobom uprawnionym do urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych.

Uprawnienie do dodatkowej przerwy w pracy

Zgodnie z art. 134 „jeżeli dobowy wymiar czasu pracy pracownika wynosi co najmniej 6 godzin, pracownik ma prawo do przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut, wliczanej do czasu pracy”. Niezależnie od tego przepisu, osoba niepełnosprawna ma prawo do dodatkowej przerwy w pracy, którą wykorzystać może na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek. Czas takiej dodatkowej przerwy wynosi 15 minut i jest wliczany do czasu pracy.

Daniel Pałyga

Trener

Były Inspektor Pracy w Okręgowym Inspektoracie Pracy w Opolu. Wieloletni trener, wykładowca na uczelni wyższej, który przeprowadził ponad 2000 godzin szkoleń. Specjalista z zakresu prawa pracy, legalności zatrudnienia oraz bezpieczeństwa i higieny pracy. Od 1997 związany z szeroko pojętym zarządzaniem ludźmi. Posiada doświadczenie z zakresu stosowania i interpretacji dokonywanych przez organy państwowe oraz najlepszych praktyk stosowanych przez podmioty prywatne.

Dowiedz się więcej