Co to jest stopa bezrobocia i jak ją obliczyć?

Wskaźnik bezrobocia to termin odnoszący się do miary statystycznej, określającej procentowy udział bezrobotnych w populacji aktywnej zawodowo, obejmującej zarówno zatrudnionych, jak i bezrobotnych. Pierwotną wartość miesięcznego wskaźnika bezrobocia w Polsce oblicza Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, natomiast ostateczne dane dostarcza Główny Urząd Statystyczny. Zazwyczaj wzrost wskaźnika bezrobocia zauważalny jest w okresach sezonowych zwolnień pracowników w kraju.

W jaki sposób można dokładnie wyliczyć stopę bezrobocia w Polsce, a także jaki jest wskaźnik bezrobocia w 2023 roku? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w naszym specjalnie przygotowanym artykule.

1. Jak obliczyć stopę bezrobocia?
2. Co ma wpływ na stopę bezrobocia?
3. Jakie są negatywne skutki bezrobocia?
4. Ile powinno wynosić bezrobocie?
5. Ile wynosi wskaźnik bezrobocia 2023?
6. Podsumowanie

Jak obliczyć stopę bezrobocia?

Są dwie metody obliczania stopy bezrobocia, zależnie od przyjętej definicji:

• Pierwsza metoda opiera się na założeniu, że osoba bezrobotna to jednostka aktualnie zarejestrowana zgodnie z przepisami danego kraju jako poszukująca pracy. Jest to znane jako stopa bezrobocia rejestrowanego.
• Druga metoda definiuje stopę bezrobocia jako stosunek liczby osób bezrobotnych do liczby ludności w wieku produkcyjnym (określanym przez dany kraj).

W Polsce dominuje głównie pierwsza metoda, gdzie podaje się stopę bezrobocia rejestrowanego. Rzadziej używana jest druga metoda, gdyż stopa bezrobocia obliczana w ten sposób zawsze wychodzi niższa. Wynika to z tego, że liczba ludności w wieku produkcyjnym zawsze przewyższa liczbę ludności aktywnej ekonomicznie.

Pojawia się także termin "naturalna stopa bezrobocia", który wynika z przekonania, że pełnego zatrudnienia nie da się osiągnąć. Jest to stopa bezrobocia określana przez strukturalne i frykcyjne siły gospodarki, która nie może być obniżona poprzez zwiększenie ogólnego popytu bez wywoływania inflacji.

Co ma wpływ na stopę bezrobocia?

Od stycznia 2020 roku do lutego 2021 roku zaobserwowaliśmy dynamiczny wzrost wskaźnika bezrobocia w Polsce, zjawisko głównie związane z wpływem pandemii COVID-19.

Jednak istnieje wiele innych czynników wpływających na bezrobocie w naszym kraju. Kluczowymi przyczynami, które mają wpływ na stopę bezrobocia, są:

• Redukcja liczby dostępnych miejsc pracy.
• Wysokie koszty pracy dla pracodawców.
• Znaczące obciążenia podatkowe i składki ZUS, ograniczające zatrudnianie większej liczby pracowników.
• Brak doświadczenia zawodowego wśród świeżo upieczonych absolwentów.
• Nieprzychylne dla pracodawców regulacje prawa pracy.
• Wysoka konkurencja na rynku pracy.
• Niewydolność instytucji rynku pracy.
• Rozbudowany system pomocy społecznej i wysokie świadczenia dla bezrobotnych.
• Spadek zapotrzebowania na konkretne produkty lub usługi.
• Niski poziom wykształcenia wśród pewnej grupy społecznej.
• Brak dostosowania systemu edukacji do wymagań współczesnego rynku pracy.
• Szybki postęp technologiczny.
• Zaniedbanie konkretnych sektorów gospodarki.
• Sezonowe wahania zatrudnienia.
• Skoncentrowanie gospodarki państwa na importowane produkty.

Jakie są negatywne skutki bezrobocia?

W każdej sytuacji można dostrzec zarówno pozytywne, jak i negatywne strony, a bezrobocie nie jest wyjątkiem. Jakie więc możemy wskazać korzystne i niekorzystne aspekty bezrobocia w Polsce?

Negatywne konsekwencje bezrobocia z perspektywy gospodarczej:

• Zmniejszenie poziomu produkcji.
• Spadek dochodów przekazywanych do budżetu państwa.
• Rozwój tzw. szarej strefy.
• Konieczność alokacji środków publicznych na walkę z bezrobociem i wsparcie socjalne.
• Spadek kwalifikacji i umiejętności wśród osób bezrobotnych.

Negatywne skutki bezrobocia w kontekście społecznym:

• Bieda i ubóstwo.
• Narastanie patologii społecznych.
• Migracje zarobkowe.
• Wykluczenie społeczne.
• Pogorszenie ogólnego stanu zdrowia społeczeństwa.
• Utrata społecznego statusu.

Pozytywne efekty bezrobocia:

• Wzrost konkurencji na rynku pracy mobilizuje społeczeństwo do zdobywania wykształcenia i rozwijania nowych umiejętności.
• Określenie nowych celów zawodowych i ścieżek kariery.
• Poprawa produktywności pracowników, ich motywacji i dyscypliny pracy.
• Popularność elastycznych form zatrudnienia.
• Zmniejszona presja na podwyżki płac i kontrolowana inflacja.
• Skuteczniejsza alokacja zasobów siły roboczej.

Ile powinno wynosić bezrobocie?

Przyjęte jest, że stopa bezrobocia naturalnego powinna utrzymywać się na poziomie około 3-4%. Bezrobocie naturalne składa się z bezrobocia frykcyjnego i strukturalnego, reprezentując poziom bezrobocia obecny, gdy rynek pracy osiąga stan równowagi. Ten stan umożliwia niezbędne rotacje na rynku pracy, takie jak zmiana zatrudnienia między konkurencyjnymi firmami, awanse pracowników, relokacja między oddziałami tej samej firmy czy przekwalifikowanie.

Ile wynosi wskaźnik bezrobocia 2023?

Według najnowszych danych udostępnionych przez GUS, 31 października 2022 roku stopa bezrobocia w Polsce kształtowała się na poziomie 5,10%. Porównując rok 2022 z latami 2021 i 2020, osiągnięty wynik jest bardzo zadowalający. Jednak czy taki poziom bezrobocia utrzyma się w 2023 roku? Czy grozi nam wzrost bezrobocia? W 2023 roku spodziewany jest wzrost stopy bezrobocia, ma osiągnąć (szacunkowo) do 6%.

Podsumowanie

Obliczanie stopy bezrobocia to złożony proces, którego wyniki są podatne na wpływ wielu wzajemnie zależnych czynników. W niektórych sytuacjach możemy zaobserwować nagły wzrost lub spadek stopy bezrobocia. Taka dynamika zdarzeń najczęściej występuje, gdy gospodarka danego kraju zostaje niespodziewanie zakłócona przez czynniki zewnętrzne. Ważne jest również zrozumienie, że stopa bezrobocia jest uzależniona od miesiąca, w którym przeprowadza się pomiar. Niektóre miesiące, zwłaszcza letnie, są bardziej podatne na wzrost bezrobocia, podczas gdy inne sprzyjają jego spadkowi. To naturalna dynamika zjawiska.

Kalina Kaczmarek

Trener

Ekspert prawa pracy z 20 letnim doświadczeniem; prowadzi działalność konsultingowo - szkoleniową w zakresie "twardego HR". W latach 2001-2018 była pracownikiem Państwowej Inspekcji Pracy - Okręgowego Inspektoratu Pracy w Gdańsku, na stanowiskach inspektora pracy a następnie starszego inspektora pracy. Doświadczony trener współpracujący z firmami szkoleniowymi, specjalizuje się w problematyce prawnej ochronie pracy, doradca i stały współpracownik wielu przedsiębiorstw i instytucji.

Dowiedz się więcej