Raport o stanie zapewniania dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami 

Podmioty publiczne zobowiązane są do realizacji szeregu obowiązków wynikających z przepisów prawa. Część z nich może wydawać się skomplikowana i niejednokrotnie trudna do zrozumienia. Wśród nich znajdują się jednak regulacje, które mają istotny wpływ na codzienne funkcjonowanie obywateli, zwłaszcza osób ze szczególnymi potrzebami. W tym artykule dowiesz się więcej na temat raportu o stanie zapewniania dostępności podmiotu publicznego dla osób ze szczególnymi potrzebami. Spis treści:

• Raport o stanie zapewniania dostępności - obowiązek wynikający z ustawy
• Obowiązki podmiotów publicznych w zakresie zapewniania dostępności
• Raport o stanie zapewniania dostępności podmiotu publicznego
• Transparentność działań podmiotów publicznych
• Deklaracja dostępności

Raport o stanie zapewniania dostępności - obowiązek wynikający z ustawy

Jednym z kluczowych obowiązków, wynikających z przepisów Unii Europejskiej, jest zapewnienie dostępności i wsparcia osobom z niepełnosprawnościami oraz innymi barierami utrudniającymi im pełne uczestnictwo w życiu społecznym. Nie chodzi tu jedynie o ogólną pomoc, która jest podstawowym obowiązkiem administracji publicznej, lecz o stworzenie warunków umożliwiających osobom ze szczególnymi potrzebami kontakt z urzędami na równych zasadach. Zapewnienie dostępności oznacza, że każda osoba napotykająca bariery w codziennym funkcjonowaniu powinna mieć możliwość dotarcia do urzędnika oraz skorzystania z adekwatnej pomocy, np. tłumacza języka migowego czy narzędzi umożliwiających kontakt elektroniczny. Obowiązek ten wynika z ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami. Zgodnie z jej przepisami, osoba ze szczególnymi potrzebami to każda, która z powodu swoich cech lub sytuacji życiowej musi podjąć dodatkowe działania w celu pokonania barier uniemożliwiających jej pełne uczestnictwo w życiu społecznym.

Chcesz dowiedzieć się więcej?

Kliknij grafikę poniżej i poznaj program szkolenia: Raport o stanie zapewnienia dostępności w 2025 roku

Obowiązki podmiotów publicznych w zakresie zapewniania dostępności

Podmioty publiczne są zobowiązane do zapewnienia dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami poprzez stosowanie uniwersalnego projektowania oraz wdrażanie racjonalnych usprawnień. W ramach tego obowiązku podmioty publiczne powinny:

1. Uwzględniać potrzeby osób ze szczególnymi potrzebami w planowanej i prowadzonej działalności.
2. Eliminować istniejące bariery oraz zapobiegać ich powstawaniu.

Realizacja tych obowiązków wiąże się z wieloma wyzwaniami, takimi jak:

• funkcjonowanie urzędów w budynkach zabytkowych lub niedostosowanych architektonicznie,
• brak odpowiednich rozwiązań wspierających osoby niedowidzące i niedosłyszące,
• stosowanie nieprzystępnych cyfrowo narzędzi komunikacji, np. stron internetowych niespełniających standardów dostępności.

Raport o stanie zapewniania dostępności podmiotu publicznego

Aby monitorować poziom realizacji tych obowiązków, podmioty publiczne są zobowiązane do sporządzania co cztery lata Raportu o stanie zapewniania dostępności, obejmującego stan na koniec poprzedniego roku. Raport ten musi być przekazany do Głównego Urzędu Statystycznego do 31 marca roku następnego. Opracowanie raportu ma na celu:

• identyfikację działań podjętych w zakresie dostępności,
• wskazanie obszarów wymagających dalszych usprawnień,
• ocenę postępów w dostosowywaniu instytucji do potrzeb osób z ograniczeniami.

Rok 2025 jest szczególnie istotny, gdyż minie czteroletni okres od sporządzenia pierwszego raportu w 2021 roku. Przygotowanie raportu powinno być poprzedzone stworzeniem Planu dostępności, który określa strategię działań, harmonogram wdrażania zmian oraz metody monitorowania postępów.

Transparentność działań podmiotów publicznych

Podmioty publiczne zobowiązane są do publikowania raportów oraz planów zapewniania dostępności na swoich stronach internetowych lub w Biuletynie Informacji Publicznej. Pozwala to mieszkańcom na śledzenie zmian, ocenę podjętych działań oraz identyfikację obszarów wymagających poprawy. Dodatkowo, każda instytucja publiczna powinna wyznaczyć koordynatora ds. dostępności, którego zadaniem jest wspieranie osób ze szczególnymi potrzebami. Informacje kontaktowe koordynatora muszą być łatwo dostępne dla obywateli. W sytuacji, gdy dana instytucja nie spełnia wymogów dostępności lub narusza prawa osób ze szczególnymi potrzebami, istnieje możliwość złożenia skargi do Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON). W takim przypadku podmiot publiczny jest zobligowany do wyjaśnienia sytuacji pod groźbą nałożenia kary.

Deklaracja dostępności

Jednym ze sposobów zapewnienia zgodności z przepisami jest uzyskanie deklaracji dostępności. Jest to dokument sporządzany przez zewnętrzny podmiot, potwierdzający, że dana instytucja spełnia określone standardy dostępności. Deklaracje te najczęściej dotyczą dostępności cyfrowej, np. zapewnienia możliwości powiększania czcionki na stronie internetowej lub obsługi treści przez programy czytające.

Chcesz dowiedzieć się więcej?

Kliknij grafikę poniżej i poznaj program szkolenia: Jak przygotować raport o stanie zapewnienia dostępności krok po kroku 

Raport o stanie zapewnienia dostępności - podsumowanie

Rok 2025 stanowi okazję do dokonania oceny postępów w zakresie zapewniania dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami. Jest to proces długotrwały, wymagający systematycznych działań i bieżącego dostosowywania przestrzeni publicznej oraz narzędzi administracyjnych. Nawet w krajach o najwyższym poziomie dostępności wciąż istnieją obszary wymagające dalszej poprawy. Priorytetem powinno być nieustanne dążenie do tworzenia bardziej dostępnej i przyjaznej przestrzeni dla wszystkich obywateli.