Limit 30-krotności składek ZUS

Limit 30-krotności składek ZUS

W ustawie z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych wyszczególniono tzw. tytuły do ubezpieczeń, które powodują powstanie obowiązku ubezpieczeń społecznych. Dla każdego tytułu do ubezpieczeń określone są kwoty, od jakich należy naliczać składki, czyli tzw. podstawa wymiaru składek. Ubezpieczenia społeczne obejmują: ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe. Praktycznie, podstawa wymiaru składek emerytalno-rentowych, przekłada się na podstawę składek chorobowych i wypadkowych. Jest jednak jeden duży wyjątek – odstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe jest w każdym roku kalendarzowym ograniczana do 30-krotności przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia na dany rok. Ograniczenia tego nie stosuje się do podstawy składek na ubezpieczenie chorobowe i wypadkowe.

Spis treści:

Co to jest limit 30-krotności i czemu ma ono służyć?

Aby na to odpowiedź konieczne jest cofnięcie się do starego systemu emerytalnego. Według starego systemu emerytalnego emeryturę wyliczało się w oparciu o przychód stanowiący podstawę wymiaru składek z 10 kolejnych (lat wybranych z dwudziestolecia zatrudnienia) lub z dowolnych 20 lat (z całego okresu zawodowego). W zaświadczeniu Rp-7 podawało się roczne wynagrodzenie brutto, które służyło do wyliczenia wskaźnika wysokości świadczenia, czyli stosunek rocznego przychodu dorocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego na dany rok. Wynik był wyrażany w procentach w każdym roku, a następnie liczono średnią arytmetyczną. Wskaźnik ten był z mocy prawa ograniczany do 250%. Tym samym, pomimo wysokich przychodów, od których obowiązkowo naliczało się i opłacało składki, podstawa wymiaru emerytury ulegała ograniczeniu. W zreformowanym systemie emerytalnym ograniczenie wysokości emerytury wprowadzono z większą rozwagą. Ograniczono podstawę wymiaru składek, a więc opłata składek emerytalno-rentowych występuje do określonego limitu, a to powoduje automatycznie, że wysokość emerytury staje się ograniczona. Zlikwidowano „stary” mechanizm ograniczania wysokości świadczenia pomimo płacenia składek. Gdy porównamy dawne 250% przeciętnego wynagrodzenia do obecnej 30-krotności, to tak naprawdę mówimy o takiej samej granicy. Porównując: w 2022 r. ogłoszone przeciętne prognozowane wynosi 5922 zł, pomnożenie razy 30 daje wynik 177 660 zł. Według starej zasady 5922 zł x 12 miesięcy x 250% daje taki sam wynik 177 660 zł. Jak widać na przykładzie, ograniczenie wysokości emerytury jest na tym samym poziomie, ale jest to osiągane poprzez ograniczenie wysokości składek emerytalno-rentowych, czego w starym systemie nie było.

Czy zmiany systemu emerytalnego zostały dobrze przyjęte?

Już kilkukrotnie podejmowane były próby zlikwidowania ograniczenia do 30 krotności podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych. Najbardziej zaawansowana próba miała miejsce w roku 2019, kiedy procedowano w Sejmie RP projekt rządowy, likwidujący ograniczenie. Skutkiem takiej zmiany byłyby zwiększone wpływy do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS), a tym samym zmniejszenie dotacji z budżetu państwa. Byłoby to jednak rozwiązanie bardzo krótkowzroczne, przynoszące chwilowe przychody do FUS, nakierowane wyłącznie na bieżące łatanie dziury. Należy patrzeć na zmianę przez pryzmat przyszłości, ponieważ jeśli ktoś będzie płacił składki emerytalne bez żadnego ograniczenia, to w przyszłości trzeba będzie wypłacać mu wyższą emeryturę. Skoro emeryturę ze zreformowanego systemu wylicza się poprzez podzielenie sumy składek zaewidencjonowanych na koncie emerytalnym i subkoncie przez liczbę miesięcy dalszego życia, to przyjdzie moment, że zwiększone wpływy do FUS trzeba będzie wypłacać. Do sumy składek doliczamy oczywiście kapitał początkowy, jeśli ubezpieczony był aktywny zawodowo przed 1 styczniem 1999 r. Na szczęście (w mojej ocenie), odstąpiono od tego pomysłu likwidacji ograniczenia podstawy wymiaru, ale patrząc na pogarszającą się sytuację finansów publicznych można obawiać się powrotu do tego pomysłu, aby ratować się tu i teraz – nie patrząc na to, co będzie za kilka czy kilkanaście lat.

Szkolenie online – zmiany w zasiłkach od 2023 roku

Jakich tytułów dotyczy opracowanie podstawy emerytalno-rentowej?

Trwające, póki co ograniczenie podstawy emerytalno-rentowej obowiązuje i dotyczy wszystkich tytułów do ubezpieczeń. Od 1 stycznia każdego roku rozpoczynamy sumowanie podstawy wymiaru, bez względu czy tytułem do ubezpieczeń jest umowa o pracę, umowa zlecenie, pozarolnicza działalność czy jakikolwiek inny tytuł. Zmiana tytułu w trakcie roku również nie powoduje rozpoczęcia liczenia od nowa. Kontynuujemy sumowanie od początku roku.

Na kim spoczywa obowiązek monitorowania braku przekroczenia kwoty rocznej podstawy wymiaru składki?

Co do zasady obowiązek monitorowania, czy ubezpieczony nie przekroczył kwoty rocznej podstawy wymiaru składek, spoczywa na płatniku składek. Ustalenie momentu przekroczenia, gdy dany ubezpieczony ma tylko jednego płatnika składek nie sprawia problemów. Problem zaczyna się, gdy ubezpieczony ma kilku płatników zobowiązanych do naliczania i opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, w tym oczywiście składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. W takim przypadku obowiązek monitorowania rocznej podstawy wymiaru składek leży po stronie ubezpieczonego. Ma on także obowiązek poinformowania wszystkich swoich płatników składek o jej osiągnięciu.

Ile wynosi 30 krotność ZUS 2023?

30 krotność ZUS 2023 wyniesie 208 050 zł (obecnie wynosi 177 660 zł). Tak wynika z obwieszczenia ministra rodziny i polityki społecznej sprawie kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w roku 2023 oraz przyjętej do jej ustalenia kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia. Limit jest powiązany z kwotą prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia, które w uzasadnieniu projektu ustawy budżetowej na rok 2023 wynosi 6935 zł. Oznacza to nie tylko wzrost limitu 30-krotności, ale przede wszystkim składek ZUS. 60 proc. tej kwoty (tj. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia) jest podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne płaconych przez przedsiębiorców niekorzystających z żadnych preferencji. W przyszłym roku wysokość składek będzie wahać w granicach:

  • 812,23 zł emerytalna (obecnie 693,58 zł),
  • 332,88 zł rentowa (obecnie 284,26 zł),
  • 69,49 zł wypadkowa (obecnie 59,34 zł),
  • 101,94 zł Fundusz Pracy/Solidarnościowy (obecnie 87,05 zł),
  • 101,94 zł dobrowolna chorobowa (obecnie 87,05 zł).

Składki na ubezpieczenia społeczne w 2023 r. wyniosą więc - 1418,48 zł (bez składki zdrowotnej i z dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym).

Co dzieje się w przypadku nieprawidłowego złożenia oświadczenia ograniczającego podstawę wymiaru składki emerytalno-rentowej?

Ubezpieczony, który złoży nieprawidłowe oświadczenie, na podstawie którego płatnik ograniczy podstawę wymiaru składki emerytalno-rentowej, ponosi pełną odpowiedzialność za tego błędnego zawiadomienia. Płatnik składek ma w takiej sytuacji obowiązek złożenia prawidłowych dokumentów rozliczeniowych z rocznym ograniczenie podstawy składek, a powstała różnica w całości obciąża autora oświadczenia (ubezpieczonego). Musi on zapłacić nie tylko składkę w części finansowanej przez ubezpieczonego, ale również składkę w części finansowanej przez płatnika oraz odsetki od całości niedopłaty. Jest to praktycznie jedyne oświadczenie w ubezpieczeniach społecznych, która zwalnia płatnika z obowiązku zapłaty brakujących składek, a przerzuca tę odpowiedzialność na ubezpieczonego. Oczywiście tę odpowiedzialność ustanawiają przepisy prawa, a nie oświadczenie.

Jak wyliczyć składki po przekroczeniu 30-krotności?

Fakt przekroczenia rocznej podstawy wymiaru składek oznacza się albo na deklaracjach rozliczeniowych w przypadku ubezpieczonych opłacających składki wyłącznie za siebie, albo w raportach RCA. We wskazanych dokumentach jest rubryka, z której wynika kto wskazał, że podstawa wymiaru została ograniczona. Mamy do wyboru trzy możliwości:

  • informację o przekroczeniu rocznej podstawy wymiaru składek przekazał ubezpieczony,
  • informację o przekroczeniu rocznej podstawy wymiaru składek przekazał płatnik składek,
  • informację o przekroczeniu rocznej podstawy wymiaru składek przekazał Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Co powoduje nieprawidłowe ustalenie rocznej podstawy?

Nieprawidłowe ustalenie rocznej podstawy może spowodować powstanie nadpłaty składek z powodu naliczania i opłacania tych składek od kwoty przekraczającej 30 krotność. Po złożeniu prawidłowych, korygujących dokumentów rozliczeniowych, powstanie nadpłata składek, a właściwie zgodnie z treścią przepisów nienależnie opłacone składki. Nienależnie opłacone składki podlegają w pierwszej kolejności zaliczeniu przez ZUS z urzędu na poczet zaległych i bieżących składek, a w razie ich braku - na poczet przyszłych składek (chyba że płatnik składek złożył wniosek o ich zwrot). Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest zobowiązany dokonać zwrotu stwierdzonej nadpłaty w nie później niż 30 dni od dnia wpływu wniosku o jej zwrot. W przypadku wniosku o zwrot należy pamiętać, że zgodnie z zeszłoroczną nowelizacją ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zwrot może być dokonany wyłącznie na rachunek bankowy płatnika i to taki, który został podany w dokumentach zgłoszeniowych do ZUS. Bez względu na sposób odebrania nadpłaty (poprzez zwrot, czy poprzez rozliczenie w bieżącej składce), płatnik nie może zapomnieć, że część tych nienależnie opłaconych składek była współfinansowana przez ubezpieczonego. Płatnik jest zobowiązany wyliczyć część nienależnie opłaconych składek, które potrącał z przychodu ubezpieczonego i dokonać zwrotu tych środków osobie ubezpieczonej. Mamy nadzieję, że teraz już wiesz co to jest co to jest limit 30-krotnośc. 

Zapraszamy do sprawdzenia naszej pełnej oferty dostępnych szkoleń, w której znajdziecie bezpłatne webinary kadrowe.

 

Dariusz Suchorowski
Dariusz Suchorowski

Trener

Od początku pracy zawodowej związany z ubezpieczeniami społecznymi, realizując zadania kolejno jako inspektor i inspektor kontroli ZUS. Następnie zarządzał i nadzorował kontrolę płatników składek na obszarze województwa świętokrzyskiego. Wiedza i doświadczenie nabyte podczas 20 letniej pracy na dotychczasowych stanowiskach, pozwoliło objąć na kolejne 15 lat stanowisko zastępcy dyrektora ds. dochodów Oddziału ZUS w Kielcach. Posiadana wiedza i umiejętność jej przekazywania były podstawą stania się trenerem, szkolącym kadrę inspektorów kontroli ZUS w całej Polsce. Równolegle przez wiele lat prowadził i nadal prowadzi zajęcia w Stowarzyszeniu Księgowych w Polsce.