Zatrudnianie młodocianych w 2022 roku

Dzisiejszy artykuł został poświęcony zatrudnianiu osób nieletnich. Omówiliśmy w nim kwestie związane z obowiązkami pracodawców jak i pracowników młodocianych, wysokością wynagrodzeń, wymiarem urlopu wypoczynkowego oraz związane z zatrudnieniem. Zapraszamy do zapoznania się z treścią artykułu.

Kim jest osoba młodociana?

Zgodnie z Kodeksem Pracy, pracownikiem młodocianym jest osoba, która ukończyła 15 lat, ale nie przekroczyła 18 lat. Aby zatrudnienie młodocianego było możliwe, muszą być spełnione dwa warunki:

1. Młodociany ukończył co najmniej ośmioletnią szkołę podstawową;
2. Młodociany przedstawił świadectwo lekarskie stwierdzające, że praca danego rodzaju nie zagraża jego życiu;

Uwaga! Młodociany nieposiadający kwalifikacji zawodowych może być zatrudniony tylko w celu przygotowania zawodowego.

Warto zaznaczyć, że przepisy dopuszczają również możliwość zatrudnienia osób poniżej 15 roku życia, lecz tylko w ściśle określonych sytuacjach:

1. Osoba, która ukończyła ośmioletnią szkołą podstawową, niemająca 15 lat, może być zatrudniona na zasadach określonych dla młodocianych w roku kalendarzowym, w którym kończy 15 lat;
2. Osoba, która ukończyła ośmioletnią szkołę podstawową, niemająca 15 lat może, być zatrudniona na zasadach określonych dla młodocianych w celu przygotowania zawodowego w formie nauki zawodu;
3. Osoba, która nie ukończyła ośmioletniej szkoły podstawowej, niemająca 15 lat, może być zatrudniona na zasadach określonych dla młodocianych w celu przygotowania zawodowego w formie przyuczenia do wykonywania określonej pracy.

Aby zatrudnić osoby wymienione w pkt 2 oraz 3 niezbędne jest wyrażenie na to zgody przez opiekuna prawnego tej osoby oraz uzyskania pozytywnej opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej.

Formy przygotowania zawodowego

Zatrudnianie osób młodocianych najczęściej wiąże się z nauką wykonywania przez te osoby określonego zawodu. Przygotowanie zawodowe młodocianych może odbywać się w formie:

1. Nauki zawodu – ma ona na celu przygotowanie młodocianego do pracy w charakterze wykfalifikowanego pracownika lub czeladnika i obejmuje praktyczną naukę zawodu, która jest organizowana u pracodawcy na podstawie umowy o pracę oraz dokształcania teoretycznego w szkole lub systemie pozaszkolnym.
2. Przyuczenia do wykonywania określonej pracy – ma ona na celu przygotowanie małoletniego do pracy w charakterze przyuczonego pracownika i może dotyczyć wybranych prac związanych z nauką zawodu określonych w przepisach dotyczących klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego, trwa od 3 do 6 miesięcy;
3. Rzemieślniczego przygotowania zawodowego – w tym celu młodociany zatrudniony jest u pracodawcy będącego rzemieślnikiem w zawodzie odpowiadającym danemu rodzajowi rzemiosła, nieujętego w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego, określonych w przepisach dotyczących klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy.

Uwaga! Istnieje również możliwość zatrudnienia pracownika młodocianego w innym celu niż przygotowanie zawodowe pod warunkiem, że zostanie on zatrudniony do wykonywania tzw. „prac lekkich”. Praca lekka nie może powodować zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego młodocianego, a także nie może utrudniać młodocianemu wypełniania obowiązku szkolnego.

Zawieranie i rozwiązywanie umów o pracę z pracownikiem młodocianym

Do zawierania i rozwiązywania umów o pracę z młodocianymi w celu przygotowania zawodowego mają zastosowanie przepisy Kodeksu Pracy, dotyczące umów o pracę na czas nieokreślony. Pracodawca nie może zawierać z młodocianymi innych rodzajów umów tj. na okres próbny, na czas określony, czy na czas wykonania określonej pracy. Pracodawca zobowiązany jest do sporządzenia pisemnej umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego, która powinna zawierać:

1. Rodzaj przygotowania zawodowego (nauka zawodu lub przyuczenie do wykonywania określonej pracy);
2. Czas trwania i miejsce odbywania przygotowania zawodowego;
3. Sposób dokształcania teoretycznego;
4. Wysokość wynagrodzenia;

Tak sporządzona umowa musi być podpisana przez pracodawcę, młodocianego oraz jego opiekuna prawnego.

Rozwiązanie umowy za wypowiedzeniem przez pracodawcę dopuszczalne jest tylko w razie:

1. Niewypełniania przez młodocianego obowiązków wynikających z umowy o pracę lub obowiązku dokształcania się, pomimo stosowania wobec niego środków wychowawczych;
2. Ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy;
3. Reorganizacji zakładu pracy uniemożliwiającej kontynuowanie przygotowania zawodowego;
4. Stwierdzenia nieprzydatności młodocianego do pracy, w zakresie której odbywa przygotowanie zawodowe;

Dokształcanie młodocianych

Pracujący młodociany ma obowiązek dokształcania się do ukończenia 18 roku życia w zakresie ośmioletniej szkoły podstawowej, jeżeli nie ukończył nauki lub w zakresie szkoły ponadpodstawowej lub w formach pozaszkolnych. Należy pamiętać również o tym, że pracodawca ma obowiązek zwolnić pracownika młodocianego od pracy na czas potrzebny do wzięcia udziału w zajęciach szkoleniowych w związku z dokształcaniem się.

Jakie obowiązki ma pracodawca?

Do obowiązków pracodawcy zatrudniającego pracowników młodocianych należy m.in.:

1. Zapewnienie mu opieki i pomocy niezbędnej do przystosowania się młodocianego do właściwego wykonywania pracy;
2. Założenie i prowadzenie akt osobowych tak, jak dla każdego innego pracownika;
3. Organizowanie i realizowanie kształcenia zawodowego młodocianych;
4. Prowadzenie ewidencji – wykazu pracowników młodocianych;
5. Dokonywanie odpisu na Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych, w przypadku pracodawcy zobowiązanego do tworzenia funduszu;
6. Stosowanie przepisów dotyczących potrąceń z wynagrodzenia za pracę;

Jakie obowiązki ma młodociany?

Do podstawowych obowiązków młodocianego należy m.in.:

1. Dążenie do uzyskania jak najlepszych wyników w nauce zawodu;
2. Przestrzeganie czasu i organizacji pracy ustalonych u pracodawcy;
3. Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisów przeciwpożarowych;
4. Systematyczne wypełnianie obowiązku dokształcania teoretycznego;
5. Odnoszenie się z szacunkiem do przełożonego oraz przestrzeganie zasad koleżeńskiej współpracy;
6. Przystąpienie do stosownego egzaminu, kończącego naukę zawodu lub przyuczenie;
7. Dokształcanie się w zakresie szkoły podstawowej i gimnazjum, jeżeli szkoły takiej nie ukończył;

Jak wygląda czas pracy pracownika młodocianego?

Pracownik młodociany, który nie ukończył 16 roku życia nie może przekraczać 6 godzin pracy na dobę. Pracownik młodociany, który ukończył 16 rok życia nie może przekraczać 8 godzin pracy na dobę. Należy wspomnieć o tym, że do czasu pracy młodocianego wlicza się czas nauki w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu zajęć szkolnych, bez względu na to, czy odbywa się ona w godzinach pracy. Pracodawca jest zobowiązany wprowadzić przerwę w pracy trwającą nieprzerwanie 30 minut, wliczoną w czas pracy, jeśli dobowy wymiar czasu pracy młodocianego jest dłuższy nic 4,5 godziny. Należy pamiętać, że młodocianego nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej.

Wynagrodzenie

Przepisy wskazują minimalne wynagrodzenie pracownika młodocianego. Oblicza się je w odniesieniu do kwoty bazowej (przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia), podawanej co kwartał przez GUS. Wynosi ono:

1. W I roku nauki – nie mniej niż 5% kwoty bazowej;
2. W II roku nauki – nie mniej niż 6%;
3. W III roku – nie mniej niż 7%;

Urlop

Kwestie urlopu wypoczynkowego również różnią się od pozostałych pracowników. Po upływie 6 miesięcy pracy, młodociany ma prawo do urlopu w wymiarze 12 dni roboczych. Po upływie roku pracy młodociany otrzymuje 26 dni roboczych urlopu. W okresie ferii szkolnych, młodocianemu pracownikowi przysługuje urlop. Nawet, gdyby jeszcze nie miał prawa do urlopu, można na jego wniosek udzielić zaliczkowo urlopu w okresie ferii. Na wniosek młodocianego można udzielić mu urlopu bezpłatnego na czas ferii w wymiarze nieprzekraczającym 2 miesięcy (łącznie z urlopem wypoczynkowym).

Daniel Pałyga

Trener

Były Inspektor Pracy w Okręgowym Inspektoracie Pracy w Opolu. Wieloletni trener, wykładowca na uczelni wyższej, który przeprowadził ponad 2000 godzin szkoleń. Specjalista z zakresu prawa pracy, legalności zatrudnienia oraz bezpieczeństwa i higieny pracy. Od 1997 związany z szeroko pojętym zarządzaniem ludźmi. Posiada doświadczenie z zakresu stosowania i interpretacji dokonywanych przez organy państwowe oraz najlepszych praktyk stosowanych przez podmioty prywatne.

Dowiedz się więcej