Awans zawodowy nauczyciela

2022 rok przyniósł nam wiele dużych zmian. Jedną z nich jest jedna z największych nowelizacji w awansie zawodowym nauczyciela. W roku szkolnym 2022/2023 mamy do czynienia z reformą systemu awansu zawodowego, który nadal przysparza nam wiele problemów. Zapoznaj się z naszym artykułem, dzięki któremu od A do Z zapoznasz się z nowym awansem zawodowym nauczyciela.

1. „Stary” i „nowy” awans zawodowy nauczyciela
2. Przygotowanie do zawodu nauczyciela
3. Warunki nadania nauczycielowi mianowanemu stopnia nauczyciela dyplomowanego
4. Ważne przepisy przejściowe

„Stary” i „nowy” awans zawodowy nauczyciela

Awans zawodowy nauczyciela, który ściśle określa Karta Nauczyciela oraz rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 marca 2013 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli, wprowadzony został w 2000 roku. Od tego czasu zasady przebiegu ścieżki zawodowej nauczyciela nie były nowelizowane – aż do teraz.

„Stary” awans zawodowy nauczyciela przewidywał 4 stopnie awansu zawodowego nauczyciela:

1. Nauczyciel stażysta;
2. Nauczyciel kontraktowy;
3. Nauczyciel mianowany;
4. Nauczyciel dyplomowany;

5 sierpnia 2022 roku w Sejmie przyjęta została ustawa o zmianie ustawy Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw. W związku z tym, że awans zawodowy nauczyciela łączy się z systemem oceny jakości ich pacy, nowelizacja wprowadza szereg zmian w tym zakresie. Zlikwidowana została ocena dorobku zawodowego, która jest ściśle związana z rozwojem zawodowym. Z uwagi na to, że system awansu zawodowego nauczyciela powiązany jest z systemem wynagradzania nauczycieli, również w tym zakresie nowelizacja wprowadziła szereg istotnych zmian prawnych. Dodatkowo wprowadzona nowelizacja daje gwarancję uczniom i rodzicom możliwości konsultacji z nauczycielem. W celu realizacji planowanych zmian wyodrębniono czas dostępności nauczyciela, w ramach którego, odpowiednio do potrzeb, prowadzi on konsultacje dla uczniów, wychowanków lub ich rodziców.

W nowej ustawie zostały również zawarte regulacje przejściowe (chodzi o płynne przejście z poprzednich zasad do nowych oraz o zachowanie tzw. praw nabytych). Jak łatwo zauważyć, cała pragmatyka zawodowa nauczycieli została „zmodernizowana”.

Wprowadzona w 2022 roku nowelizacja awansu zawodowego nauczyciela doprowadziła do zmniejszenia liczby stopni awansu zawodowego poprzez likwidację stopnia nauczyciela stażysty i stopnia nauczyciela kontraktowego. Zmiany te mają na celu zapewnienie nauczycielom podejmującym prace w szkole lub przedszkolu odpowiedniego czasu, który jest niezbędny do nabycia umiejętność praktycznych przed dokonaniem ich weryfikacji, oraz umożliwi podwyższenie ich wynagrodzenia.

Przygotowanie do zawodu nauczyciela

Po wprowadzonych zmianach w 2022 roku, nauczyciel rozpoczynający pracę w szkole jest obecnie nauczycielem początkującym. Taka osoba jest zobligowana do zdobycia stopnia nauczyciela mianowanego – już na nowych zasadach. Przygotowanie nauczyciela początkującego do zawodu trwa 3 lata i 9 miesięcy. Czas ten może jednak zostać skrócony do 2 lat i 9 miesięcy. Przypadki, w których czas przygotowania do zawodu nauczyciela może zostać skrócony, opisane zostały w art. 9ca ust. 2 KN.

Szczegółowe warunki nadania nauczycielowi początkującemu stopnia nauczyciela mianowanego określa art. 9b ust. 1 KN, są to:

1. Spełnienie wymagań kwalifikacyjnych do zajmowania stanowiska nauczyciela;
2. Odbycie przygotowania do zawodu nauczyciela lub dodatkowego przygotowania do zawodu nauczyciela;
3. Posiadanie co najmniej dobrej oceny pracy;
4. Uzyskanie pozytywnej opinii komisji o przeprowadzonych zajęciach;
5. Zdanie egzaminu przed komisją egzaminacyjną;

Co ważne – nauczycielowi, który przygotowuje się do zawodu, dyrektor szkoły przydziela tzw. mentora, którego zadaniem jest opieka nad nowym nauczycielem.

Zgodnie z art. 9ca ust. 11 KN, mentorem powinien być nauczyciel mianowany lub dyplomowany, a nie może nim być nauczyciel zajmujący stanowisko kierownicze, z wyjątkiem przedszkoli, szkół i placówek, o których mowa w art. 1 ust. 2 pkt 1a i 2 KN. Zasada ta dotyczy się również szkół artystycznych, w których mentorem może być również nauczyciel mianowany lub dyplomowany zajmujący stanowisko kierownicze. Zadania mentora szczegółowo opisane zostały w art. 9ca ust. 12 KN.

Warunki nadania nauczycielowi mianowanemu stopnia nauczyciela dyplomowanego

Wprowadzona nowelizacja Karty Nauczyciela wprowadziła również zasady ubiegania się o stopień nauczyciela dyplomowanego, do których należą:

1. Spełnienie wymagań kwalifikacyjnych do zajmowania stanowiska nauczyciela;
2. Przepracowanie w szkole wymaganego czasu;
3. Posiadanie co najmniej bardzo dobrej oceny pracy;
4. Uzyskanie akceptacji komisji kwalifikacyjnej;

Ważne przepisy przejściowe

Nowelizacja z 5 sierpnia 2022 r. o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela i niektórych innych ustaw, wprowadziła szereg istotnych regulacji przejściowych, które umożliwiają nauczycielom "dokończenie" ścieżki awansu na podstawie dotychczasowych przepisów.

W przepisach przejściowych uwzględniona została sytuacja nauczycieli, którzy już mają stopień nauczyciela kontraktowego, lub rozpoczęli właśnie staż. W przypadku nauczycieli, którzy do dnia 31 sierpnia 2022 r. uzyskają stopień nauczyciela kontraktowego, lecz przed dniem 1 września 2021 r. nie rozpoczęli stażu na stopień nauczyciela mianowanego, wymiar stażu na stopień nauczyciela mianowanego zostanie skrócony o rok.

Podobne zasady obowiązują, jeżeli chodzi o nauczycieli mianowanych, którzy do wejścia w życie przepisów nie osiągnęli stopnia nauczyciela dyplomowanego – do 2027 r. mogą to zrobić na zasadach dotychczasowych. Skraca się im wymagany okres pracy w szkole – i to o dwa lata – jeżeli:

1. odbyli staż na stopień nauczyciela mianowanego według poprzednich przepisów,
2. uzyskali przed 1.09.2022 r. stopień nauczyciela mianowanego z mocy prawa,
3. uzyskali stopień nauczyciela mianowanego, będąc urlopowanym ze względu na pełnienie funkcji w związkach zawodowych, po upływie 5 lat od dnia nadania stopnia nauczyciela kontraktowego.

Jak tłumaczy MEiN - nauczyciel, który przed dniem 1 września 2022 r. rozpoczęli staż na stopień nauczyciela dyplomowanego, lecz do tego dnia nie uzyskali tego stopnia:

1. Odbywa staż na stopień nauczyciela dyplomowanego zgodnie z przepisami obowiązującymi przed 1 września 2022 r.;
2. Po zakończeniu stażu opracowuje sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego, po otrzymaniu, którego dyrektor szkoły dokonuje oceny dorobku zawodowego nauczyciela.

Ostatnim rokiem szkolnym, w którym można było rozpocząć staż na stopień nauczyciela dyplomowanego, był rok szkolny 2021/2022. Od 1 września 2022 r. nie ma już możliwości rozpoczęcia stażu na stopień nauczyciela dyplomowanego. Aby utrwalić wiedzę na temat nowej ścieżki awansu zawodowego – skorzystaj z naszych pełnowymiarowych szkoleń online. Dzięki nim zdobędziesz nie tylko wiedzę, ale także praktykę.

Zapraszamy do przeczytania również o nowelizacji ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Ewa Bielecka

Trener

Absolwentka Uniwersytetu Gdańskiego na Wydziale Prawa i Administracji  - kierunek: Administracja oraz  Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach na Wydziale Prawa i Administracji kierunek: Prawo. Długoletni pracownik działu Prawnego w  Państwowej  Inspekcji Pracy Oddział w Koszalinie, wykładowca prawa pracy i ubezpieczeń społecznych  –  na Gdańskiej Wyższej Szkole Humanistycznej Filia w Koszalinie, wykładowca prawa pracy na studiach podyplomowych –  na Politechnice Koszalińskiej,  wykładowca prawa pracy na studiach podyplomowych  -  w Europejskim Centrum Edukacyjnym w Koszalinie. Obecnie prowadzi własną działalność gospodarczą, zajmuje się szkoleniami i doradztwem z zakresu prawa pracy. Ekspert z zakresu prawa pracy, specjalista ds. doradztwa kadrowego i regulaminów pracy, doświadczony trener. Wieloletni pracownik Państwowej Inspekcji Pracy.

Dowiedz się więcej