

Awans zawodowy nauczyciela

- 27 stycznia 2023
2022 rok przyniósł nam wiele dużych zmian. Jedną z nich jest jedna z największych nowelizacji w awansie zawodowym nauczyciela. W roku szkolnym 2022/2023 mamy do czynienia z reformą systemu awansu zawodowego, który nadal przysparza nam wiele problemów. Zapoznaj się z naszym artykułem, dzięki któremu od A do Z zapoznasz się z nowym awansem zawodowym nauczyciela.
- „Stary” i „nowy” awans zawodowy nauczyciela
- Przygotowanie do zawodu nauczyciela
- Warunki nadania nauczycielowi mianowanemu stopnia nauczyciela dyplomowanego
- Ważne przepisy przejściowe
„Stary” i „nowy” awans zawodowy nauczyciela
Awans zawodowy nauczyciela, który ściśle określa Karta Nauczyciela oraz rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 marca 2013 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli, wprowadzony został w 2000 roku. Od tego czasu zasady przebiegu ścieżki zawodowej nauczyciela nie były nowelizowane – aż do teraz.
„Stary” awans zawodowy nauczyciela przewidywał 4 stopnie awansu zawodowego nauczyciela:
- Nauczyciel stażysta;
- Nauczyciel kontraktowy;
- Nauczyciel mianowany;
- Nauczyciel dyplomowany;
5 sierpnia 2022 roku w Sejmie przyjęta została ustawa o zmianie ustawy Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw. W związku z tym, że awans zawodowy nauczyciela łączy się z systemem oceny jakości ich pacy, nowelizacja wprowadza szereg zmian w tym zakresie. Zlikwidowana została ocena dorobku zawodowego, która jest ściśle związana z rozwojem zawodowym. Z uwagi na to, że system awansu zawodowego nauczyciela powiązany jest z systemem wynagradzania nauczycieli, również w tym zakresie nowelizacja wprowadziła szereg istotnych zmian prawnych. Dodatkowo wprowadzona nowelizacja daje gwarancję uczniom i rodzicom możliwości konsultacji z nauczycielem. W celu realizacji planowanych zmian wyodrębniono czas dostępności nauczyciela, w ramach którego, odpowiednio do potrzeb, prowadzi on konsultacje dla uczniów, wychowanków lub ich rodziców.
W nowej ustawie zostały również zawarte regulacje przejściowe (chodzi o płynne przejście z poprzednich zasad do nowych oraz o zachowanie tzw. praw nabytych). Jak łatwo zauważyć, cała pragmatyka zawodowa nauczycieli została „zmodernizowana”.
Wprowadzona w 2022 roku nowelizacja awansu zawodowego nauczyciela doprowadziła do zmniejszenia liczby stopni awansu zawodowego poprzez likwidację stopnia nauczyciela stażysty i stopnia nauczyciela kontraktowego. Zmiany te mają na celu zapewnienie nauczycielom podejmującym prace w szkole lub przedszkolu odpowiedniego czasu, który jest niezbędny do nabycia umiejętność praktycznych przed dokonaniem ich weryfikacji, oraz umożliwi podwyższenie ich wynagrodzenia.
Przygotowanie do zawodu nauczyciela
Po wprowadzonych zmianach w 2022 roku, nauczyciel rozpoczynający pracę w szkole jest obecnie nauczycielem początkującym. Taka osoba jest zobligowana do zdobycia stopnia nauczyciela mianowanego – już na nowych zasadach. Przygotowanie nauczyciela początkującego do zawodu trwa 3 lata i 9 miesięcy. Czas ten może jednak zostać skrócony do 2 lat i 9 miesięcy. Przypadki, w których czas przygotowania do zawodu nauczyciela może zostać skrócony, opisane zostały w art. 9ca ust. 2 KN.
Szczegółowe warunki nadania nauczycielowi początkującemu stopnia nauczyciela mianowanego określa art. 9b ust. 1 KN, są to:
- Spełnienie wymagań kwalifikacyjnych do zajmowania stanowiska nauczyciela;
- Odbycie przygotowania do zawodu nauczyciela lub dodatkowego przygotowania do zawodu nauczyciela;
- Posiadanie co najmniej dobrej oceny pracy;
- Uzyskanie pozytywnej opinii komisji o przeprowadzonych zajęciach;
- Zdanie egzaminu przed komisją egzaminacyjną;
Co ważne – nauczycielowi, który przygotowuje się do zawodu, dyrektor szkoły przydziela tzw. mentora, którego zadaniem jest opieka nad nowym nauczycielem.
Zgodnie z art. 9ca ust. 11 KN, mentorem powinien być nauczyciel mianowany lub dyplomowany, a nie może nim być nauczyciel zajmujący stanowisko kierownicze, z wyjątkiem przedszkoli, szkół i placówek, o których mowa w art. 1 ust. 2 pkt 1a i 2 KN. Zasada ta dotyczy się również szkół artystycznych, w których mentorem może być również nauczyciel mianowany lub dyplomowany zajmujący stanowisko kierownicze. Zadania mentora szczegółowo opisane zostały w art. 9ca ust. 12 KN.
Warunki nadania nauczycielowi mianowanemu stopnia nauczyciela dyplomowanego
Wprowadzona nowelizacja Karty Nauczyciela wprowadziła również zasady ubiegania się o stopień nauczyciela dyplomowanego, do których należą:
- Spełnienie wymagań kwalifikacyjnych do zajmowania stanowiska nauczyciela;
- Przepracowanie w szkole wymaganego czasu;
- Posiadanie co najmniej bardzo dobrej oceny pracy;
- Uzyskanie akceptacji komisji kwalifikacyjnej;
Ważne przepisy przejściowe
Nowelizacja z 5 sierpnia 2022 r. o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela i niektórych innych ustaw, wprowadziła szereg istotnych regulacji przejściowych, które umożliwiają nauczycielom „dokończenie” ścieżki awansu na podstawie dotychczasowych przepisów.
W przepisach przejściowych uwzględniona została sytuacja nauczycieli, którzy już mają stopień nauczyciela kontraktowego, lub rozpoczęli właśnie staż. W przypadku nauczycieli, którzy do dnia 31 sierpnia 2022 r. uzyskają stopień nauczyciela kontraktowego, lecz przed dniem 1 września 2021 r. nie rozpoczęli stażu na stopień nauczyciela mianowanego, wymiar stażu na stopień nauczyciela mianowanego zostanie skrócony o rok.
Podobne zasady obowiązują, jeżeli chodzi o nauczycieli mianowanych, którzy do wejścia w życie przepisów nie osiągnęli stopnia nauczyciela dyplomowanego – do 2027 r. mogą to zrobić na zasadach dotychczasowych. Skraca się im wymagany okres pracy w szkole – i to o dwa lata – jeżeli:
- odbyli staż na stopień nauczyciela mianowanego według poprzednich przepisów,
- uzyskali przed 1.09.2022 r. stopień nauczyciela mianowanego z mocy prawa,
- uzyskali stopień nauczyciela mianowanego, będąc urlopowanym ze względu na pełnienie funkcji w związkach zawodowych, po upływie 5 lat od dnia nadania stopnia nauczyciela kontraktowego.
Jak tłumaczy MEiN – nauczyciel, który przed dniem 1 września 2022 r. rozpoczęli staż na stopień nauczyciela dyplomowanego, lecz do tego dnia nie uzyskali tego stopnia:
- Odbywa staż na stopień nauczyciela dyplomowanego zgodnie z przepisami obowiązującymi przed 1 września 2022 r.;
- Po zakończeniu stażu opracowuje sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego, po otrzymaniu, którego dyrektor szkoły dokonuje oceny dorobku zawodowego nauczyciela.
Ostatnim rokiem szkolnym, w którym można było rozpocząć staż na stopień nauczyciela dyplomowanego, był rok szkolny 2021/2022. Od 1 września 2022 r. nie ma już możliwości rozpoczęcia stażu na stopień nauczyciela dyplomowanego. Aby utrwalić wiedzę na temat nowej ścieżki awansu zawodowego – skorzystaj z naszych pełnowymiarowych szkoleń online. Dzięki nim zdobędziesz nie tylko wiedzę, ale także praktykę.
Zapraszamy do przeczytania również o nowelizacji ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.