Program Dobrowolnych Odejść – zastosowanie programu i zasady działania

W związku z kryzysem gospodarczym i zwiększeniem kosztów związanych z zatrudnianiem pracowników, wielu pracodawców decyduje się na redukcję etatów lub nawet zwolnienia grupowe. Zwolnienia grupowe wymagają jednak przeprowadzania procedury, która składa się z kilku etapów i wymaga konsultacji ze związkami zawodowymi, a więc jest procesem czasochłonnym. Jeżeli pracodawca planuje redukcję stanowisk, warto, aby zastanowił się nad wprowadzeniem tzw. Programu Dobrowolnych Odejść.

Na czym polega PDO? Tego dowiesz się z poniższego artykułu.

1. Czym jest Program Dobrowolnych Odejść?
2. Kiedy zastosować Program Dobrowolnych Odejść?
3. Program Dobrowolnych Odejść a zwolnienia grupowe
4. Program Dobrowolnych Odejść a odprawa emerytalna

Czym jest Program Dobrowolnych Odejść?

Program Dobrowolnych Odejść jest to program wprowadzany w momencie konieczności redukcji zatrudnienia w danym zakładzie pracy i staje się coraz popularniejszą alternatywą dla zwolnień grupowych. Program Dobrowolnych Odejść polega na redukcji zatrudnienia w sposób bardziej przystępny zarówno dla pracowników jak i dla pracodawcy – pracodawca proponuje zakończenie stosunku pracy w dobrowolny dla pracownika sposób, przy zachowaniu dobrowolnego terminu zakończenia stosunku pracy. W zamian za uczestnictwo w programie, pracownik może otrzymać benefity (np. w postaci świadczeń finansowych, czy doradztwa zawodowego związanego ze zmianą jego kwalifikacji), których byłby pozbawiony w przypadku zwolnień grupowych czy klasycznego wypowiedzenia umowy o pracę. Istotą tego programu jest więc zachęcenie pracowników do dobrowolnego odejścia, unikając złej atmosfery i nieprzyjemnych sytuacji związanych ze zwolnieniem.

Program Dobrowolnych Odejść nie znalazł jednak miejsca w Kodeksie Pracy, czy ustawie o zwolnieniach grupowych – jego regulamin musi więc opracować pracodawca.

Kiedy zastosować Program Dobrowolnych Odejść?

Program Dobrowolnych Odejść warto zastosować w momencie, kiedy pracodawca zmuszony jest do znacznej redukcji etatów w swojej firmie. Jak już wspomnieliśmy wcześniej, PDO może okazać się szybszą i korzystniejszą alternatywą dla zwolnień grupowych. Jeżeli pracodawca chce podtrzymać dobre relacje z pracownikami oraz zapewnić im dodatkowe benefity związane z samodzielnym odejściem z pracy, PDO okaże się idealnym rozwiązaniem.

Warto pamiętać, że zastosowanie Programu Dobrowolnych Odejść, wymaga od pracodawcy przygotowania i zaplanowania odpowiedniego budżetu, który może przeznaczyć na benefity związane z PDO – bowiem istotą programu jest zaproponowanie dodatkowych korzyści lub benefitów, w zamian za samo zwolnienie się pracowników. Pracodawca ma także możliwość zaproponowania pracownikom kursów zmieniających ich kwalifikacje, czy możliwość pomocy w znalezieniu innej pracy lub poleceniu pracowników innej firmie.

Program Dobrowolnych Odejść warto zastosować także w momencie, kiedy wśród pracowników jest duża liczba osób, które spełniają warunki do otrzymania świadczeń przedemerytalnych lub w momencie likwidowania czy przekształcania danych komórek czy jednostek organizacyjnych.

Należy pamiętać, że głównym celem Programu Dobrowolnych Odejść jest doprowadzenie do sytuacji obopólnej korzyści, w której pracodawca nie będzie musiał przeprowadzać zwolnień grupowych a pracownik rezygnując samodzielnie z pracy, zyska wysoką odprawę i dodatkowe świadczenia na rzecz jego przyszłego rozwoju.

Pracodawca stosując PDO musi pamiętać, aby nie doszło do sytuacji dyskryminacji pracowników. Nie można odróżniać osób objętych programem ze względu na m.in. płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, czy wyznanie religijne.

Program Dobrowolnych Odejść a zwolnienia grupowe

Zwolnienia grupowe znacznie różnią się od PDO i są szczególnym rodzajem zwolnień, występujących z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, a nie pracowników. Różnią się od Programu Dobrowolnych Odejść tym, że wymagają długiego i sformalizowanego procesu, czy konsultacji ze związkami zawodowymi. Należy pamiętać, że zwolnienia grupowe nie obejmują pracowników objętych szczególną ochroną, tj.:

• pracowników, którym brakuje nie więcej niż 4 lat do osiągnięcia wieku emerytalnego,
• kobiet w ciąży
• kobiet w trakcie urlopu macierzyńskiego,
• pracowników w trakcie urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego i urlopu ojcowskiego,
• członków zarządu związków zawodowych,
• społecznych inspektorów pracy,
• pracownik powołanych do odbycia służby wojskowej, służby zastępczej, zasadniczej służby wojskowej lub przeszkolenia wojskowego.

Zwolnienia grupowe to zwolnienia z którymi mamy do czynienia w momencie zatrudniania przez pracodawcę co najmniej 20 pracowników w okresie nieprzekraczającym 30 dni i z którymi rozwiązany jest stosunek pracy na mocy porozumienia stron lub poprzez wypowiedzenie umowy o pracę:

• z 10 pracownikami, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników,
• z 10% pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100, jednakże mniej niż 300 pracowników,
• z 30 pracownikami, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników,

Należy pamiętać, że tworząc regulamin Programu Dobrowolnych Odejść, trzeba stworzyć go w przemyślany sposób, aby nie doprowadzić do sytuacji przekroczenia tzw. limitów zwolnień. Pracodawcy, którzy przekroczą limity określone dla zwolnień grupowych, nie będą mogli wprowadzić PDO – będą zmuszeni do wdrożenia długiej procedury zwolnień grupowych.

Program Dobrowolnych Odejść a odprawa emerytalna

Wielu pracowników zastanawia się czy Program Dobrowolnych Odejść będzie miał wpływ na odprawę emerytalną, a co gorsza doprowadzi do sytuacji, w której pracownicy tej odprawy nie dostaną.

Mamy zatem dobre informacje – w przypadku zwolnień pracowników objętych PDO, pracownicy mogą liczyć zarówno na rekompensaty pieniężne, pomoc w znalezieniu innej ścieżki kariery, a także na wspomnianą wcześniej odprawę emerytalną.

Podsumowując – PDO może okazać się idealnym programem, w sytuacji, kiedy pracodawca nie chce w sposób nagły zwalniać danej grupy pracowników oraz chce zagwarantować im stabilną sytuację i dodatkowe benefity w związku z rozwiązaniem stosunku pracy. Jest to także rozwiązanie, które nie wiąże się z wieloma formalnościami oraz konsultacjami ze związkami zawodowymi, co dla pracodawcy może okazać się kluczowe. Należy jedynie pamiętać, aby regulamin dołączenia do PDO był przejrzysty dla pracowników i pracodawcy oraz nie dyskryminował żadnej z grup pracowników.

Przeczytaj również: prognozy gospodarcze dla Polski 2023.

Kalina Kaczmarek

Trener

Ekspert prawa pracy z 20 letnim doświadczeniem; prowadzi działalność konsultingowo - szkoleniową w zakresie "twardego HR". W latach 2001-2018 była pracownikiem Państwowej Inspekcji Pracy - Okręgowego Inspektoratu Pracy w Gdańsku, na stanowiskach inspektora pracy a następnie starszego inspektora pracy. Doświadczony trener współpracujący z firmami szkoleniowymi, specjalizuje się w problematyce prawnej ochronie pracy, doradca i stały współpracownik wielu przedsiębiorstw i instytucji.

Dowiedz się więcej