Urlop rodzicielski a ZUS. ZUS przypomina - Zasiłek ulega zmianie

Jakie zmiany zaszły w zakresie urlopu rodzicielskiego i zasiłku macierzyńskiego? Co rodzice powinni o nich wiedzieć. Jaki stosunek wiąże urlop rodzicielski a ZUS? Tego dowiesz się w tym artykule.

Spis treści:

• Urlop rodzicielski - Co to?
• Zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego a ZUS
• Komu przysługuje urlop macierzyński i zasiłek?
• Ile wynosi zasiłek macierzyński?
• Wymiar urlopu rodzicielskiego przysługuje na…
• Okres urlopu rodzicielskiego przysługuje obu rodzicom, ale…
• Wniosek o zasiłek - Zasady

Urlop rodzicielski - Co to?

Urlop rodzicielski to okres zwolnienia z wykonywania pracy, który to urlop udziela pracodawca. Tym samym można stwierdzić, że z tym urlopem nic wspólnego nie ma ZUS.

Zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego - Co wspólnego ma z tym ZUS?

Pomijając, że ZUS jest pracodawcą i w stosunku do swoich pracowników ma obowiązek udzielania tego urlopu, to należy pamiętać, że ZUS jest instytucją realizującą zadania z ubezpieczeń społecznych. Skoro na podstawie Kodeksu pracy pracownikowi przysługuje urlop rodzicielski, to pracodawca w tym czasie nie wypłaca wynagrodzenia, bo praca nie jest świadczona. W miejsce utraconego wynagrodzenia osoba ubezpieczona nabywa prawo do zasiłku macierzyńskiego. Nie ma tu żadnej pomyłki, za urlop rodzicielski przysługuje zasiłek macierzyński.

Komu przysługuje urlop macierzyński i zasiłek?

Należy stwierdzić, że najpierw stosujemy przepisy prawa pracy, dokonując oceny czy pracownikowi przysługuje prawo do urlopu rodzicielskiego. Jeśli tak, to udzielając tego urlopu niejako z automatu pracownik, nabywa prawo do zasiłku macierzyńskiego. W przepisach o świadczeniach z ubezpieczenia chorobowego jest jednoznaczne stwierdzenie, że zasiłek macierzyński przysługuje m.in. za okres urlopu rodzicielskiego.

Ile wynosi zasiłek macierzyński po zmianach podstawy wymiaru w 2023 roku?

W kwietniu 2023 r. nastąpiły bardzo duże zmiany dotyczące urlopu rodzicielskiego. Zmiany dotknęły również wysokości podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego bez względu czy jest on za urlop macierzyński, czy za urlop rodzicielski. Na dodatek ta wysokość zasiłku w pewnych sytuacjach jest uzależniona od sposobu korzystania z urlopu rodzicielskiego przez pracowników-rodziców.

Moim zdaniem, obecnie nie da się przedstawić tematu zasiłku macierzyńskiego bez omówienia czy przedstawienia zasad korzystania z urlopu rodzicielskiego. Nawet u dużego pracodawcy, gdzie mamy wyodrębnioną, wyspecjalizowaną komórkę kadrową i komórkę zajmującą się zasiłkami, jest zasadne, aby pracownik zajmujący się zasiłkami posiadał wiedzę o kadrowej stronie zagadnienia.

Dokładne zasady rozliczania urlopów dokładnie omawiamy w szkoleniu: Urlopy związane z rodzicielstwem a rozliczenia ZUS

Wymiar urlopu rodzicielskiego przysługuje na…

Nowy wymiar urlopu rodzicielskiego to 41 tygodni. Niestety te dodatkowe 9 tygodni urlopu przysłania nam inne bardzo istotne zmiany. Po pierwsze, że te 41 tygodni przysługuje pracownikom-rodzicom, a nie jednemu pracownikowi, jak było dotychczas. Po drugie, urlop rodzicielski nie ma już żadnego związku z urlopem macierzyńskim. Przed zmianą, prawo dla pracownika do urlopu rodzicielskiego następowało po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego. Obecnie prawo nabywają obydwoje rodzice i nie dopiero po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego.

Z powyższego należy wyciągnąć dwa wnioski:

• Już w czasie przebywania na urlopie macierzyńskim przez matkę-pracownicę, pracownik-ojciec dziecka może przebywać na urlopie rodzicielskim.
• Urodzenie dziecka przez nieubezpieczoną kobietę pozwala ojcu-pracownikowi nabyć prawo do urlopu rodzicielskiego.

Okres urlopu rodzicielskiego przysługuje obu rodzicom, ale…

Nie można zapominać, że bez względu na sytuację, należy przestrzegać generalnej zasady, że w ramach 41 tygodni urlopu rodzicielskiego jest cześć wynosząca 9 tygodni, która przysługuje, jako wyłączne prawo każdego rodzica i prawa tego nie można się zrzec i nie można przenieść na drugiego rodzica. Oznacza to, że nie ma żadnej możliwości prawnej i faktycznej, aby któryś z rodziców był dłużej na urlopie rodzicielskim niż 32 tygodnie. Niektórzy z tej zasady wyciągają błędny wniosek, że ojcu-pracownikowi przysługuje tylko 9 tygodni urlopu rodzicielskiego.

Prawidłowo brzmiący wniosek to: rodzice razem mają 41 tygodni urlopu rodzicielskiego, ale w tym jest 9 tygodni przysługujące wyłącznie pracownicy-matce i 9 tygodni przysługujące wyłącznie pracownikowi-ojcu. Tym samym, w sumie nie mogą być dłużej na tym urlopie niż 41 tygodni, ale podział tych tygodni nie może spowodować, że ojciec lub matka będą na urlopie rodzicielskim dłużej niż 32 tygodnie.

Więcej na temat zasiłków dowiesz się ze szkolenia: Zasiłki od A do Z - kompendium wiedzy w 2023 roku

Urlop rodzicielski a ZUS

Co z powyższym ma wspólnego ZUS? W zależności od sposobu podziału urlopu, złożenia lub niezłożenia wniosku zasiłkowego do 21 dni po porodzie, wieku dziecka w pierwszym dniu zasiłku macierzyńskiego za urlop rodzicielski któregokolwiek z rodziców – to powoduje, że podstawa wymiaru może być w różnej wysokości.

Wniosek o zasiłek - Zasady

Zanim którykolwiek z rodziców złoży wniosek o urlop rodzicielski, biegnie już termin na złożenie wniosku o zasiłek macierzyński. I to ten wniosek jest decydujący o wysokości zasiłku macierzyńskiego. Po zmianie przepisów wytworzyła się sytuacja, że z punktu widzenia osoby zajmującej się wyliczaniem zasiłków, prostszym rozwiązaniem jest sytuacja gdy pracownica po porodzie nie złoży wniosku zasiłkowego. Wówczas mamy jednoznaczną, klarowną sytuację. Za 20 tygodni urlopu macierzyńskiego otrzymuje zasiłek w wysokości 100% podstawy wymiaru, a za urlop rodzicielski 70% podstawy wymiaru, bez względu, który rodzic i kiedy z tego urlopu będzie korzystał.

Sytuacja się komplikuje gdy pracownica taki wniosek zasiłkowy złoży. Nabywa wówczas prawo do uśrednionej wysokości zasiłku, czyli 81,5% podstawy wymiaru. Jednakże ta wysokość dotyczy wyłącznie 20 tygodni urlopu macierzyńskiego i 32 tygodni urlopu rodzicielskiego. Ta 9-tygodniowa część przysługująca drugiemu rodzicowi wynosić będzie 70% podstawy wymiaru.

Na dodatek ustawodawca zakreślił warunek, że pierwszy dzień urlopu rodzicielskiego któregoś z rodziców musi nastąpić, zanim dziecko skończy 1 rok życia. Jeśli tak się nie wydarzy, to pierwszy rodzic, czyli ten, który składał wniosek zasiłkowy, „spada” z wymiaru 81,5% na 70%. Wprawdzie będzie miał prawo do wyrównania za 20 tygodni urlopu macierzyńskiego z dotychczasowego 81,5% do 100%, ale ustawodawca zastawił małą pułapkę, że wyrównanie przysługuję wyłącznie po złożeniu przez ubezpieczonego wniosku o to wyrównanie.

Urlop rodzicielski a ZUS - Podsumowanie

Zasady przyznawania urlopu rodzicielskiego, złożenie wniosku o udzielenie urlopu czy też okres urlopu macierzyńskiego nie powinien mieć teraz przed Tobą tajemnic. Jeśli jednak chcesz dowiedzieć się więcej na ten temat, to zapraszamy do szkolenia online: Nowa długość urlopu rodzicielskiego oraz wysokość zasiłku macierzyńskiego

Dariusz Suchorowski

Trener

Od początku pracy zawodowej związany z ubezpieczeniami społecznymi, realizując zadania kolejno jako inspektor i inspektor kontroli ZUS. Następnie zarządzał i nadzorował kontrolę płatników składek na obszarze województwa świętokrzyskiego. Wiedza i doświadczenie nabyte podczas 20 letniej pracy na dotychczasowych stanowiskach, pozwoliło objąć na kolejne 15 lat stanowisko zastępcy dyrektora ds. dochodów Oddziału ZUS w Kielcach. Posiadana wiedza i umiejętność jej przekazywania były podstawą stania się trenerem, szkolącym kadrę inspektorów kontroli ZUS w całej Polsce. Równolegle przez wiele lat prowadził i nadal prowadzi zajęcia w Stowarzyszeniu Księgowych w Polsce.

Dowiedz się więcej